АЛЛОМАЛАР

Марғилон шаҳри яқинидаги  Сармозор зиёратгоҳи ёзма манбаларда “маъдани файзи илоҳий” – “илоҳий файзлар кони”, “мазҳари жуди карам” – “жуду эҳсон манбаи”, “доруш-шифо” – “шифолар уйи”, “матлаи омол” – “орзулар ушаладиган ер” каби сифатлар билан таърифланган. Ушбу зиёратгоҳ Марғилон шаҳрида яшаб ўтган машҳур зотлардан бири – буюк аллома, етук мутасаввиф, нақшбандия …

Мустабид шўролар даври ўзининг динга нисбатан муросасиз кураши, бир неча босқичдан иборат зиёлиларни қатағон қилиши билан “қўли тирсагигача қон” бўлиб тарихда қолди. Шунга қарамай Ўзбекистон мусулмонлари идораси (дастлаб Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари идораси деб юритилган) ташкил этилгандан буён унинг раҳбарияти ва ходимлари имконият топилди дегунча динимизга хизмат қилиб қолиш …

Абу Наср Иёдийдан сўнгра Дорул Жузжониянинг раҳбарлигига унинг энг яхши кўрган ва энг муваффақиятли шогирди Абу Мансур Мотуридий тайинланди[1]. Гарчи у жойда Абу Аҳмад Иёдий ҳам бош устоз вазифасида ишлаган бўлса-да, Абу Аҳмаднинг раҳбарлиги даврида ҳам мактабнинг асл устози доим Мотуридий бўлди. Зеро, Абу Наср шаҳид бўлганида Абу Аҳмад ҳали …

IХ-ХII асрларда Ўрта Осиёда тараққий этган илм-фанни шартли равишда икки қисмга ажратиш мумкин. Булар: диний илмлар ва дунёвий илмлар. Инсон ахлоқи ва ахлоқий тарбия борасида ҳам бу ҳол ўз аксини топди. Шу сабабдан муаммони ҳар томонлама ва мукаммал ўрганиб чиқиш учун IХ-ХII асрларда яшаган, инсон ахлоқи ҳақида кўп қимматли фикрлар …

Мовароуннаҳр муҳаддисларининг энг дастлабкиларидан бири Имом Байкандий ҳисобланади. Унинг исми Муҳаммад ибн Салом ибн Фараж Бухорий, Абу Абдуллоҳ Байкандийдир. У ҳижрий 162, милодий 769 йили Бухоронинг Байканд (Пойканд) шаҳрида таваллуд топган. Байкандий умрининг дастлабки йилларида тижорат билан шуғулланган. Сўнг ҳадис илмини ўрганишга рағбат қилади. Илм талаби йўлида Ислом ўлкаларига сафар …

Ислом оламида катта нуфузга эга бўлган имом, фақиҳ, калом илмининг мотуридийлик ақидавий мазҳаби асосчиси Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Ҳанафий Мотуридий Самарқандий бўлиб, Самарқанднинг Мотурид қишлоғида таваллуд топган. Туғилган йиллари ҳақида тарихий манбаларда қатъий маълумот йўқ, лекин тақрибий ёки тахминий саналар берилган. Масалан, унинг аббосий халифалардан Мутаваккил (232/847-247/861 …

Кўҳна Бухоро ўзининг покиза заминида кўплаб буюк алломаларни етиштирган. Улар қолдирган асарлар неча асрларки, ислом оламида муҳим манба сифатида эътироф этиб келинади. Алломаларнинг сермаҳсул меҳнати сабаб бу шаҳар “Қуббатул Ислом” (“Ислом дини гумбази”) деган шарафга муносиб кўрилган. Бухоро мадрасаларининг етук вакилларидан бири, ҳанафий мазҳаби давомчиси Маҳмуд Бухорийдир. Унинг тўлиқ исми …

Юртимизнинг тарихий тараққиёти асрлар давомида миллий урф-одат ва анъаналарни ўзида мужассам этиб келаётган ислом дини, унинг аҳкомлари, шариат, фиқҳ масалалари каби яна бир қанча ижтимоий жараёнлар билан узвий боғлиқдир. Мақолада ислом оламида Абу Юсуф номи билан машҳур бўлган Ёқуб Абу Юсуф Ибн Иброҳим Куфий ижтимоий-фалсафий қарашларининг юртимиз халқлари ҳаётига кўрсатган …

Мовароуннаҳр каломи ҳар қанча Абу Мансур Мотуридий (ваф. 333/944 й.) билан танилган бўлсада, аслида минтақадаги Ҳанафийлик илм ҳавзасини ифодалайди. Мотуридий мумтоз бир вакил бўлса ҳам, бу анъана бир олимнинг индивидуал ҳаракатлари билан ишлаб чиқилган таълимот эмас, аксинча, баъзиларининг ҳатто исми ҳам номаълум бўлган кўплаб олимларнинг саъй-ҳаракатлари билан ривожланган эди [1: …

Абдулқодир Жилоний ҳаёти ва фаолияти тўғрисида хорижий мутахассис олимлар томонидан умуман тасаввуф таълимотлари, тариқатлар тарихи уларнинг ривожланиш географияси ва моҳияти хусусида қатор тадқиқотлар эълон қилинган. Хусусан, Муҳаммад Доро Шукуҳ, Усмон Турар[1] каби олимлар томонидан олиб борилган монографик тадқиқотлар тасаввуф таълимотининг ирфоний, диний-фалсафий моҳиятига қаратилган бўлиб, маълум даражада мавзу доирасидаги қодирия …