Самарқанд зиёратгоҳлари туркумидан

Қози Ҳасан Мотуридий ҳижрий бешинчи асрда Самарқандда яшаган буюк ҳанафий олимлардан биридир. Имом Мотуридий оиласига мансуб бу олим тўғрисида жуда кам маълумотга эгамиз. Унинг вафот этган санаси аниқ эмас. Алломага замондош уламолар тарихига таяниб, унинг V/XI аср иккинчи ярмида вафот этганини тахмин қилиш мумкин. Айрим манбаларда унинг 450/1059 йилда вафот …

Арбинжон шаҳри тарихда “Арбинжон”, “Арбинжони”, “Арбинж”, “Рабинжон” ва “Арабнажн” номлари билан аталган[1]. Аксар араб манбаларида “أَرْبِنْجَن” –“Арбинжон” шаклида келган[2]. Ўрта асрларда Самарқанд Суғдини Бухоро Суғдидан Арбинжон ва Кармана шаҳарларидан Буттамонгача бўлган ҳудуд ажратиб турган. Самарқанднинг Бухорога яқин ерларида Иштихон, Кушония, Дабусия ва Арбинжон жойлашган. Иштихон ва Кушония Қорадарёнинг шимолида, Дабусия …

Маълумки, заминимиздан жуда кўплаб алломалар, муҳаддислар, фақиҳлар, шу билан бирга, ёзувчи ва шоирлар етишиб чиққан. Ана шундай адиб ва шоирлардан бири Шавқий Каттақўрғонийдир. У 1785 йили Каттақўрғон туманидаги Алижон қишлоғида таваллуд топган. Асл исми – Абулқосим ибн Муҳаммад Шариф. Аллома дастлабки таълимни ўзи туғилиб ўсган қишлоғида олади. 1815 йили Бухоронинг …

Субҳидам ҳар кимки Ҳаққа айлар роз, Ҳақ Субҳон қутлуғ йўл айлар сарафроз. Шайх Худойдод Валий Мовароуннаҳр тасаввуф таълимотида яссавия тариқати муҳим ўрин тутади. Унинг маркази Туркистонда шаклланган бўлса, кейинчалик таълимот Тошкент, Фарғона, Самарқанд, Бухоро, Хоразм, Насаф, Ҳирот каби шаҳарлар бўйлаб тарқалди. Яссавия тариқатининг тараққий этишида Самарқандда фаолият олиб борган тасаввуф …

Ислом фиқҳига оид китобларда Қорахонийлар даврида Самарқандда илмий фаолият олиб борган машҳур алломалардан бири Имом Али Суғдий (ваф. 461/1069) ҳақида маълумотлар мавжуд бўлиб, у салаф имомларнинг охиргиларидан бўлгани қайд этилади. Шундай бўлса-да, Имом Али Суғдий номи кўпчиликка номаълум бўлиши табиий. Тарихий манба ва тадқиқотларда[1] у ҳақидаги маълумотлар тарқоқ ҳолда учрайди. …

Тарихдан маълумки, юртимизда барча соҳаларда бўлгани каби тасаввуф йўналишида ҳам кўпгина алломалар етишиб чиққан. Шулардан бири Абулҳасан Андоқийдир. У машҳур фиқҳ олими Абулкарим ибн Ҳанифа Андоқийнинг набираси бўлади. Тўлиқ исми Абу Муҳаммад Ҳасан ибн Ҳусайн Андоқий бўлиб, 460/1067-552/1159 йилларда яшаган ва ўша даврда илм ўчоқларидан бири ҳисобланган Бухорода кўпгина уламолардан таҳсил олган. …

Мамлакатимизда миллий-маънавий қадриятларни тиклаш, буюк аждодларимизнинг бой меросини ўрганиш ва тарғиб этиш, уларнинг хоки абадий қўним топган мақбараларни обод қилишга алоҳида эътибор берилмоқда. Хусусан, нақшбандия тариқати вакили, маърифатпарвар ва мутафаккир аллома Валихон Ургутий хотирасига ҳурмат-эътибор кўрсатиш ва уни абадийлаштириш мақсадида Ургут шаҳридаги “Чорчинор” мавзесида ҳам кенг кўламли ишлар амалга оширилди. …

Даҳбедий хожалар силсиласининг энг машҳур намояндаларидан бири Хожа Исҳоқи Валий бўлиб, ул зот Махдуми Аъзамнинг тўртинчи ўғли эди. Хожа Исҳоқ отаси Махдуми Аъзамнинг шогирдларидан бири Мавлоно Лутфилло Чустийдан тасаввуф таълимотини ўрганиб, камол топади ва хати иршод олиб, пирлик даражасига етади. Уни Шарқий Туркистон (Хитой) ҳудудида жойлашган мўғул давлати ҳукмдори Абдул …

Маҳаллий аҳоли орасида «халифа Иброҳим» номи билан аталувчи Мавлоно Мирмуҳаммад Иброҳим хожа Самарқандий зиёратгоҳи Самарқанд шаҳридаги Абу Дарун мозори яқинида жойлашган. У киши ўз замонида етук тасаввуф муршидларидан бири бўлган. Мавлононинг ҳаёт йўли ва тасаввуф таълимотида олиб борган фаолияти ҳозиргача мукаммал тадқиқ этилмаган. Қайд этилган ёзишмаларда у ҳақида оз бўлсада, …

Марказий Осиёда тасаввуф намояндлари, уларнинг бой маънавий мероси ва бевосита тариқат вакиллари номи билан юритиладиган зиёратгоҳлар тарихини ўрганиш аҳамиятлидир. Марказий Осиёда нақшбандия-мужаддидия тариқатида фаолият кўрсатган кўплаб тасаввуф муршидлари орасида таниқли шоир Сўфи Оллоҳёр ва унинг шогирдлари силсиласи мазкур ҳудудда муҳим ўрин тутганлиги ҳамда уларнинг тарихи борасида изланишлар олиб бориш зарурлиги …