МАҚОЛАЛАР

АВВАЛГИ ДИНЛАРДАГИ ҒУЛУВ Динда чуқур кетиш мусулмонлар орасида турлича бўлганидек, аввалги динларда ҳам турлича бўлган ва Қуръони каримда ўтган умматларни динда чуқур кетиб, амалларни бажаришда муболаға қилиши таъқиқлангани очиқ-ойдин баён қилинган. ﴿ قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا …

Мамлакатимизда Қуръон, ҳадис, ақида, фиқҳ, тасаввуф каби ислом илмларига оид қимматли асарлар таълиф этган улуғ аждодларимиз илмий меросини ўрганиш янги босқичга чиқди. Бунда Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ва Ислом цивилизацияси марказининг ташкил этилгани муҳим аҳамиятга эга бўлди. Қайд этиш керакки, шу вақтгача алломаларимиз асарлари якка …

Бугунги кунда илм ривожланиб, билим олиш воситалари кўпайди, улардан турли услуб ва мақсадларда фойдаланиш ҳам кенг оммалашди. Ушбу воситалардан устозсиз, тушуниб-тушунмай маълумот олаётганлар ҳам кўпайиб кетди. Хусусан, диний масалаларда, янада аниқроқ айтсак, ақидавий ва фиқҳий масалаларда бошқа мазҳаб ё оқимлар маълумотларини, далил ва ҳукмларини ўқиб, кўр-кўрона унга амал қилиш анчагина …

Ғулувнинг луғавий ва истилоҳий маънолари Ғулув (الغُلو) сўзи луғавий жиҳатдан: чегарадан ошиб ўтиш, бирор бир ишда ҳаддан ошмоқ маъносини англатади. Қозондаги сув иссиқнинг шиддатидан қайнаб тошса ҳам “غَلَا القِدرُ” деб айтилади. Матонинг нархи одатий нархидан ошса ҳам “غَلا السعر” – мато қиммат бўлди, дейилади[1]. Истилоҳий маъноси: Бирор нарсада ҳаддан ошиб …

Ҳадислар исломнинг Қуръони каримдан кейинги манбаси ҳисобланади. Аввалига ҳадисларнинг Қуръони карим билан аралашиб кетишининг олдини олиш учун уни оммавий ёзишдан қайтарилган. Ҳадислар ёзилишининг бошланиши ва тараққий этиши жараёни ҳақида маълумотга эга бўлишимиз мазкур соҳанинг IX асрга келиб, қандай ҳолатга келганини англашимизга ёрдам беради. Ҳадис илмининг ёзиб бошланиши ва тараққий этиши …

Аҳли сунна вал жамоа уламолари, улуғ тилшуносларнинг айримлари, масалан, Субкий, Ибн Ҳожиб ва бошқалар “(У) Арш узра “муставий” бўлмиш Раҳмондир” (Тоҳо сураси, 5-ояти)даги “истава” лафзи “Аршни эгаллади ва уни ўз ўрнида сақлади” маъносида келган, дейди. Аллоҳ таоло Ўзининг қудрати билан махлуқотларининг энг каттаси бўлмиш Аршни пастга тушиб кетиб, Ерни босиб …

Шуъба ибн Ҳажжож розияллоҳу анҳу Болалигидан бошлаб Басрада яшаган. У Анас ибн Сирийн, Ҳакам ибн Утайба, Амр ибн Динор, Айюб Сахтиёний розияллоҳу анҳум каби шахслардан[1], шунингдек, тобеинлардан бўлган 400 га яқин кишидан ҳадис тинглаган[2]. Басрада рижол танқиди фаолиятларини бошлаган илк шахсдир[3]. Илм билан шуғуллангани боис ишлай олмаган ва фақирона ҳаёт …

Ислом динининг илк даврида бошқа ислом илмлари каби ақида илми ва унга доир масалалар тизимли тартибда, алоҳида китоб ёки рисола шаклида жамланмаган эди. Чунки саҳобаларнинг бирор ақидавий ёки фиқҳий масала борасида саволи бўлса, бевосита Пайғамбар (а.с.)дан сўраб, жавоб олар эди. Ўша даврда Пайғамбар (а.с.) саҳобаларни Қуръон оятларидан бошқа нарсаларни ёзиб …

Ғулув – динда чуқур кетиш, амалларни бажариш­да ҳаддидан ошиш, асл эътиқодий манбаларни нотўғри талқин этишга олиб келувчи омиллардан бири бўлиб, унинг оқибатида ақидапарастлик пайдо бўлади. Шунингдек, Аллоҳ таолонинг барча исм-сифатларининг азалий ва абадий деб эътиқод қилмаслик, бандаларнинг амалларини тақдир қилиниб, банданинг ўз амали учун мукофотланиши ёки жазоланиши каби ақидавий масалалардаги …

Муҳаммад ибн Абдурраҳмон ибн Абу Лайло розияллоҳу анҳу 74/693 йилда туғилган[1]. Шаъбий, Ато ибн Абу Рабоҳ, Нофеъ розияллоҳу анҳум каби уламолардан ҳадис ривоят қилган[2]. Юсуф ибн Умар Сақафий (р.а.) томонидан Куфа қозилигига тайин этилган ва унга ойига юз дирҳам маош белгиланган[3]. 148/765 йили 74 ёшида вафот этган[4].   Ибн Журайж …