АЛЛОМАЛАР

Шарқдаги араб-мусулмон фалсафаси деб номланувчи улкан фалсафий тизимнинг асосчиси ва ҳақли равишдаги энг йирик вакили шубҳасиз Абу Наср Форобийдир. У ислом дини ўзининг ибтидоий шаклидан ўтиб, навқиронлик даврига кирган бир паллада яшаб ижод қилган. Сиёсат ва бошқарув соҳасидаги баҳслар, мазҳаблар ўртасида вужудга келди. Бу баҳслардан-да мураккаброқ ва ўткирроқ мавзу – …

Абдулқодир Жийлоний ҳаёти ва фаолияти тўғрисида хорижий мутахассис олимлар томонидан, умуман тасаввуф таълимотлари, тариқатлар тарихи уларнинг ривожланиш географияси ва моҳияти хусусида қатор тадқиқотлар эълон қилинган. Хусусан, Муҳаммад Доро Шукуҳ, Усмон Турар [7] каби олимлар томонидан олиб борилган монографик тадқиқотлар тасаввуф таълимотининг ирфоний, диний-фалсафий моҳиятига қаратилган бўлиб, маълум даражада мавзу доирасидаги …

Тарих – ўтмишда яшаган халқларнинг ҳаёти ва уларнинг ривожланиш давомида содир бўлган этник ўзгаришлари, воқеа – ҳодисалар, уларнинг турмуш тарзи, этнографияси, ижтимоий, иқтисодий муносабатлари ҳамда цивилизация тараққиёти поғонасида давлатчиликдаги тутган ўрни ва маданияти ўрганиладиган фан ҳисобланади. Ҳар бир миллатни тарихини ёритиб, ўрганишда манбалар орқали талқин қилиш муҳим аҳамият касб этади. …

Aбулқосим Исҳоқ ибн Муҳаммад ибн Исмоил ибн Иброҳим ибн Зайд Самарқандий – ҳанафийлик мазҳабининг кўзга кўринган назариётчиси, фақиҳ, муҳаддис, мутакаллим, мударрис, тилшунос ва ҳаким. У киши жуда кўп ҳикмат билан гапиргани ва мавъиза қилгани учун “ҳаким” лақабини олган. Мотуридия мадрасасининг асосчиси Абу Мансур Мотуридийнинг шогирдларидан биридир. Имом Мотуридийдан фиқҳ ва …

XV asr O’rta Osiyo ijtimoiy-siyosiy va madaniy tarixida muhim o’rinlardan birini Alisher Navoiy (1441-1501) egallaydi. Alisher Navoiyning bizgacha yetib kelgan asarlari ichida uning diniy-falsafiy, ijtimoiy-axloqiy qarashlarini qamrab olgan “Hamsa” dostoni muhim ahamiyat kasb etadi. Hamsaning birinchi dostonidan ya’ni  “Hayrat ul-abror”dan boshlab ijtimoiy-axloqiy g’oyalar  qolgan dostonlarida mukammallashib boradi. U o’zining bu …

XX aср Россия империяси ҳудудида истиқомат қиладиган халқлар учун бир қадар муваффақиятли бошланди. Россия Япония билан бўлган урушда мағлубиятга учрагач, ички ва ташқи кучларнинг босимига бардош бера олмай қолди. Империя ичкарисида сиёсий курашлар авж ола бошлади ва император 1905-йил охирига келиб барча сиёсий куч ва гуруҳларга эркинлик берувчи Манифест эълон …

Саъдуддин Масъуд ибн Умар Тафтазоний (1322 – 1390 йй.) ўз даврининг энг машҳур алломаларидан бири, Самарқандда илмий фаолият олиб борган улуғ олим  ҳисобланади. Тафтазоний тахаллуси билан машҳур бўлган улкан аллома наҳв, сарф, мантиқ, риторика, калом, фиқҳ, тафсир ва бошқа илм соҳалари бўйича ўз замонасининг пешқадами эди. Юқорида қайд қилинган фан …

Тарихдан маълумки Мовароуннаҳр ҳудуди ислом цивилизацияси кириб келгунга қадар ва ундан кейин ҳам, илму маърифат ривожланиши давом этиб келган. XVI-XVII асрларда Мовароуннаҳрда ҳукмронлик қилган сулолалар фаолиятида ҳам бироз ўзаро зиддиятли вазиятлар содир бўлган бўлсада, аммо ҳудудда истиқомат қилаётган маҳаллий аҳоли, доимо илми шижоати билан барча тушкунлик ҳолатларини енгиб ўта олган. …

Яқин ва Ўрта Шарқ мамлакатларида кенг тарқалган тариқат ва сулукларнинг умумий ва муштарак хусусияти Аллоҳ васлига етишга, ислом дини, Қуръон ва шариат қонун-қоидаларига амал килишга даъват этишдир. Баҳовуддин Нақшбандга пир бўлган ҳазрат Мир Кулолнинг таъкидлашича, «Тариқат, шариатни муҳофаза этувчи илоҳий амалдир». Аҳмад Яссавий ҳам ўзининг диний-фалсафий қарашларида Қуръон ва шариатга …

Ўз даврининг етук олими, фақиҳи, мутакаллими, муҳаддиси, тарихчиси, тадқиқотчи-танқидчиси сифатида танилган Абдулҳай Лакнавий (1264-1304/1847-1886) – Муҳаммад ибн Абдулҳай ибн Муҳаммад ибн Абдулҳалим Лакнавий Абу ал-Ҳасанот. Манбаларда келтирилишича, Абдулҳай Лакнавийнинг келиб чиқиши Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)нинг таниқли ансорларидан бўлган Абу Аййуб ал-Ансорийга бориб тақалади[1]. Абдулҳай фиқҳ соҳасида ҳанафийлик мазҳабига мансуб бўлган уламоларнинг …