АЛЛОМАЛАР

(1-қисм)Бу олимлар жаҳон фанига қандай ҳисса қўшишган? Ал-Хоразмий ноль (сифр) рақамини кашф қилиб, ўнлик саноқ системасини истеъмолга киритди, инсониятга алгебра фанини, алгоритмик тартибот системасини инъом қилди. Бугунги информацион технология илдизи Ал-Хоразмийнинг шу кашфиётига бориб тақалади. Унинг астролябияни ихтиро қилганлиги, “Алжабр вал-муқобала”, “Астрономик жадваллар”, “Ҳинд саноқ системаси ҳақидаги рисола”, “Қуёш соатлари …

Тарихдан маълумки, юртимизда барча соҳаларда бўлгани каби тасаввуф йўналишида ҳам кўпгина алломалар етишиб чиққан. Шулардан бири Абулҳасан Андоқийдир. У машҳур фиқҳ олими Абулкарим ибн Ҳанифа Андоқийнинг набираси бўлади. Тўлиқ исми Абу Муҳаммад Ҳасан ибн Ҳусайн Андоқий бўлиб, 460/1067-552/1159 йилларда яшаган ва ўша даврда илм ўчоқларидан бири ҳисобланган Бухорода кўпгина уламолардан таҳсил олган. …

Мовароуннаҳрда Ислом цивилизацияси тараққиётининг илк босқичлари еттинчи асрдан бошланган бўлса, 8-9 асрларга келиб, бу ўлкада қудратли цивилизацион тараққиёт жонланди. Бу ҳодиса бир томондан маданий тараққиётнинг қадимий ўчоғи ҳисобланган бу юртда қайта тикланиш рўй бераётганлиги сабабли, иккинчи томондан ислом цивилизациясининг маърифатпарварлик ва гуманистик моҳияти ўзининг энг қулай заминига ўрнашганлиги оқибатида содир …

Мамлакатимизда миллий-маънавий қадриятларни тиклаш, буюк аждодларимизнинг бой меросини ўрганиш ва тарғиб этиш, уларнинг хоки абадий қўним топган мақбараларни обод қилишга алоҳида эътибор берилмоқда. Хусусан, нақшбандия тариқати вакили, маърифатпарвар ва мутафаккир аллома Валихон Ургутий хотирасига ҳурмат-эътибор кўрсатиш ва уни абадийлаштириш мақсадида Ургут шаҳридаги “Чорчинор” мавзесида ҳам кенг кўламли ишлар амалга оширилди. …

Тарихий манбалардан Абу Мансур Ғолиб ибн Жаброил Хартангий Самарқандийни қидирганимизда, албатта, Имом Бухорийнинг Хартанг қишлоғига келгани ва умрининг охирги кунларини шу ерда ўтказгани ҳақидаги маълумотларга дуч келамиз. Демак, Ғолиб ибн Жаброилни Имом Бухорийнинг мана шу қишлоқда ўтказган кунлари ҳақидаги маълумотларсиз ўрганиб бўлмайди. Имом Бухорий Бухородан чиққанда, самарқандликлар унга мактуб ёзиб, …

Насаф азал-азалдан дунё илм-фани ва маданияти равнақига салмоқли ҳисса қўшган шаҳарлардан бири ҳисобланади. Қадимий қўлёзма ва библиографик қомусий асарлар варақлаб кўрилса, бу барокатли кентдан кўплаб олиму уламолар етишиб чиқиб, Насафий нисбаси билан самарали ижод қилганининг гувоҳи бўламиз. Тарихий манбалардан маълум бўлишича, мана шу кўп сонли улуғ насафийлар орасида IX асрнинг …

“Саҳиҳул Бухорий”ни Имом Бухорийнинг ўзидан жуда кўп одам эшитган. Бу ҳақда Имом Бухорийнинг энг машҳур шогирди Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Юсуф Фирабрий (231/845-320/932): “Муҳаммад ибн Исмоил Бухорийнинг “Саҳиҳул Бухорий” китобини муаллифнинг ўзидан мен билан бирга тўқсон мингга яқин киши тинглаган”, деб айтади. Ҳақиқатан, “Саҳиҳул Бухорий” версиялари орасида Имом Фирабрийнинг ривояти …

Муҳаммад ибн Фазл Абу Бакр Фазлий Каморий 301/912 йилда Бухоронинг Камор (Қумор) қишлоғида туғилган. Йирик фақиҳ бўлиб, асосий илмни Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ибн Яъқуб ибн Ҳорис Субазмунийдан олган. Бу ҳақда Абдулҳай Лакнавий ўз китобида қуйидагича ёзади: “У фиқҳ илмини Устоз Абдуллоҳ Субазмунийдан, у Абу Ҳафс Сағирдан, у отаси (Абу Ҳафс …

Илм аҳли ўз китобини етказишда жорий қилган одатга мувофиқ, Имом Бухорий ҳам “Саҳиҳул Бухорий”ни айтиб ёздириш учун бир неча жойларда дарс ҳалқалари ташкил қилган. Уларда алломани тинглашга муштоқ бўлган ва эшитганларини ривоят қилишга катта қизиқиш билан қарайдиган кўп одам тўпланган. “Саҳиҳул Бухорий”ни Имом Бухорийнинг ўзидан тинглаган бу жамоалар орасида бошқалардан …