МАҚОЛАЛАР

Илк дaвр олимлaри Қуръон ва ҳадисда келгaн aқидaвий мaсaлaлaрни чуқур ўргaниб, одамларга қулай бўлиши учун кичик ҳaжмдаги рисолaлaр ёзгaн. Одaтдa бундaй рисолaлaрдa Aҳли суннa вaл жaмоa aқидaси умумий тaрздa aниқ-рaвшaн ифодa қилингaн бўлиб, қaрши фикрлaргa эътироз вa бaҳс-мунозaрaлaргa ўрин қолдирилмaгaн [1]. Ҳaр бир соҳaдa бўлгaнидек, aқоид фaнидa ҳaм дaстлaб Қуръон …

Аҳли сунна уламолари айтади: “Бандаларнинг феъллари (иш-ҳаракатлари) ҳақиқатан Аллоҳ таоло яратган нарсалардир. Саҳоба ва тобеинлар ҳам шу фикрда бўлган”. Бандаларнинг иш-ҳаракатлари Аллоҳнинг яратгани ва уларнинг касбидир. Яъни, банданинг иш-ҳаракатини Аллоҳ таоло яратади. Банда ишни қилади, аммо у ишни яратиш Аллоҳдан бўлади. Иш-ҳаракат бандага нисбат берилса, “қилди” дейилади. Аллоҳ таолога нисбат …

Тарих, антропология, археология, социология ва ижтимоий психологияга оид тадқиқотлардан маълумки, инсонлар ижтимоий мавжудотдир. Улар турли сабабларга кўра жамоа бўлиб яшашга одатланган. Давлат  негизида бирлашиш тарихнинг қайсидир даврида амалга оширилгани тарихчилар томонидан аниқланган. Шундай бўлсада, файласуф олим Жон Локк фикрича, бир вақтлар ер юзида ҳукумат ёки сиёсий жамоа бўлмаган. Ҳамма одамлар …

Ҳали Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак қабрлари совумай туриб, бу динда турли-туман фирқалар пайдо бўлгани, афсуски, айни ҳақиқат. Улар совуннинг кўпиги каби бир пайдо бўлиб, сўнг йўқолиб кетган бўлса-да, бузуқ ғоялари қисман ёки тўлиғича сақланиб қолди. Ҳатто бугунги кунда ҳам уларнинг янгидан янгилари ўртага чиқиб, ўзининг бузуқ ғоя ва ботил …

Қуръони каримда дин ишларидан айримлари очиқ-ойдин баён қилинган бўлса, айримлари Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳадислари орқали ёритиб берилган. Аллоҳ таоло: “Сизга эса одамларга нозил қилинган (маълумотлар)ни баён (тафсир) қилиб беришингиз учун ва тафаккур қилсинлар, деб бу зикрни (Қуръонни) нозил қилдик” (Наҳл сураси, 44-оят), деб таъкидлаган. Демак, Қуръони каримни Аллоҳ таоло ирода қилганидек …

АВВАЛГИ ДИНЛАРДАГИ ҒУЛУВ Динда чуқур кетиш мусулмонлар орасида турлича бўлганидек, аввалги динларда ҳам турлича бўлган ва Қуръони каримда ўтган умматларни динда чуқур кетиб, амалларни бажаришда муболаға қилиши таъқиқлангани очиқ-ойдин баён қилинган. ﴿ قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا …

Мамлакатимизда Қуръон, ҳадис, ақида, фиқҳ, тасаввуф каби ислом илмларига оид қимматли асарлар таълиф этган улуғ аждодларимиз илмий меросини ўрганиш янги босқичга чиқди. Бунда Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ва Ислом цивилизацияси марказининг ташкил этилгани муҳим аҳамиятга эга бўлди. Қайд этиш керакки, шу вақтгача алломаларимиз асарлари якка …

Бугунги кунда илм ривожланиб, билим олиш воситалари кўпайди, улардан турли услуб ва мақсадларда фойдаланиш ҳам кенг оммалашди. Ушбу воситалардан устозсиз, тушуниб-тушунмай маълумот олаётганлар ҳам кўпайиб кетди. Хусусан, диний масалаларда, янада аниқроқ айтсак, ақидавий ва фиқҳий масалаларда бошқа мазҳаб ё оқимлар маълумотларини, далил ва ҳукмларини ўқиб, кўр-кўрона унга амал қилиш анчагина …

Ғулувнинг луғавий ва истилоҳий маънолари Ғулув (الغُلو) сўзи луғавий жиҳатдан: чегарадан ошиб ўтиш, бирор бир ишда ҳаддан ошмоқ маъносини англатади. Қозондаги сув иссиқнинг шиддатидан қайнаб тошса ҳам “غَلَا القِدرُ” деб айтилади. Матонинг нархи одатий нархидан ошса ҳам “غَلا السعر” – мато қиммат бўлди, дейилади[1]. Истилоҳий маъноси: Бирор нарсада ҳаддан ошиб …

Ҳадислар исломнинг Қуръони каримдан кейинги манбаси ҳисобланади. Аввалига ҳадисларнинг Қуръони карим билан аралашиб кетишининг олдини олиш учун уни оммавий ёзишдан қайтарилган. Ҳадислар ёзилишининг бошланиши ва тараққий этиши жараёни ҳақида маълумотга эга бўлишимиз мазкур соҳанинг IX асрга келиб, қандай ҳолатга келганини англашимизга ёрдам беради. Ҳадис илмининг ёзиб бошланиши ва тараққий этиши …