АЛЛОМАЛАР

(4-қисм)Қозизода Румий. Мирзо Улуғбек даврида Самарқандда яшаб ижод этган бу олимнинг тўлиқ исми Мусо ибн Мавлоно Муҳаммад ибн Қози Маҳмуд бўлиб, ўз даврида ва ундан кейин ҳам Қозизода Румий номи билан шуҳрат қозонган. Олим тахминан 1360 йилда Брусса (Кичик Осиё) шаҳрида туғилган. Қозизода Румийнинг илмий фаолияти асосан Самарқандда ўтган. У …

(3-қисм) Нишопурдан Самарқандга келиб таълим олган мутафаккир Ғиёсиддин Абулфатҳ Умар ибн Иброҳим Хайём Нишопурий (1048-1131) қорахонийлар қурдирган олий мадрасада илм олиб, математик, астроном, файласуф, шоир ва табиб бўлиб етишган. У математика илмида кўплаб кашфиётлар қилган, ҳозир Ньютон биноми деб аталган математик ҳисоб усулини айнан у кашф қилган, астроном сифатида 1074 йилдан …

(2-қисм)Мовароуннаҳр алломалари ижодида Абу Аббос Маъмун ибн Маъмун (Маъмун II) даврида ташкил этилган Хоразм Маъмун академияси (980-1037) алоҳида ўрин эгаллайди. Бу илмий гуруҳ – академия ўз даврининг забардаст олимлари – Абу Райҳон Беруний, Абу Али ибн Сино, Абу Наср Ироқ (ваф.1039), Абу Саҳл Масиҳий, Абул-Хайр Ҳаммор, Абу Маҳмуд Ҳамид ибн …

(1-қисм)Бу олимлар жаҳон фанига қандай ҳисса қўшишган? Ал-Хоразмий ноль (сифр) рақамини кашф қилиб, ўнлик саноқ системасини истеъмолга киритди, инсониятга алгебра фанини, алгоритмик тартибот системасини инъом қилди. Бугунги информацион технология илдизи Ал-Хоразмийнинг шу кашфиётига бориб тақалади. Унинг астролябияни ихтиро қилганлиги, “Алжабр вал-муқобала”, “Астрономик жадваллар”, “Ҳинд саноқ системаси ҳақидаги рисола”, “Қуёш соатлари …

Тарихдан маълумки, юртимизда барча соҳаларда бўлгани каби тасаввуф йўналишида ҳам кўпгина алломалар етишиб чиққан. Шулардан бири Абулҳасан Андоқийдир. У машҳур фиқҳ олими Абулкарим ибн Ҳанифа Андоқийнинг набираси бўлади. Тўлиқ исми Абу Муҳаммад Ҳасан ибн Ҳусайн Андоқий бўлиб, 460/1067-552/1159 йилларда яшаган ва ўша даврда илм ўчоқларидан бири ҳисобланган Бухорода кўпгина уламолардан таҳсил олган. …

Мовароуннаҳрда Ислом цивилизацияси тараққиётининг илк босқичлари еттинчи асрдан бошланган бўлса, 8-9 асрларга келиб, бу ўлкада қудратли цивилизацион тараққиёт жонланди. Бу ҳодиса бир томондан маданий тараққиётнинг қадимий ўчоғи ҳисобланган бу юртда қайта тикланиш рўй бераётганлиги сабабли, иккинчи томондан ислом цивилизациясининг маърифатпарварлик ва гуманистик моҳияти ўзининг энг қулай заминига ўрнашганлиги оқибатида содир …

Мамлакатимизда миллий-маънавий қадриятларни тиклаш, буюк аждодларимизнинг бой меросини ўрганиш ва тарғиб этиш, уларнинг хоки абадий қўним топган мақбараларни обод қилишга алоҳида эътибор берилмоқда. Хусусан, нақшбандия тариқати вакили, маърифатпарвар ва мутафаккир аллома Валихон Ургутий хотирасига ҳурмат-эътибор кўрсатиш ва уни абадийлаштириш мақсадида Ургут шаҳридаги “Чорчинор” мавзесида ҳам кенг кўламли ишлар амалга оширилди. …

Тарихий манбалардан Абу Мансур Ғолиб ибн Жаброил Хартангий Самарқандийни қидирганимизда, албатта, Имом Бухорийнинг Хартанг қишлоғига келгани ва умрининг охирги кунларини шу ерда ўтказгани ҳақидаги маълумотларга дуч келамиз. Демак, Ғолиб ибн Жаброилни Имом Бухорийнинг мана шу қишлоқда ўтказган кунлари ҳақидаги маълумотларсиз ўрганиб бўлмайди. Имом Бухорий Бухородан чиққанда, самарқандликлар унга мактуб ёзиб, …

Насаф азал-азалдан дунё илм-фани ва маданияти равнақига салмоқли ҳисса қўшган шаҳарлардан бири ҳисобланади. Қадимий қўлёзма ва библиографик қомусий асарлар варақлаб кўрилса, бу барокатли кентдан кўплаб олиму уламолар етишиб чиқиб, Насафий нисбаси билан самарали ижод қилганининг гувоҳи бўламиз. Тарихий манбалардан маълум бўлишича, мана шу кўп сонли улуғ насафийлар орасида IX асрнинг …