АЛЛОМАЛАР

Мустақилликнинг илк кунлариданоқ миллий қадрйатларимиз билан бирга, юртимиздан чиққан алломаларнинг улуғ номлари қайта тиклашга давлатимиз томонидан катта эътибор берилмоқда. Юртимиз алломалари жаҳон тамаддунига беқиёс ҳисса қўшганини бутун дунё тан олмоқда. Мовароуннаҳр фақиҳларнинг аксарияти Бухоро ва Самарқанд шаҳарларида тўпланган эди. Лекин, уларнинг сафи турли вилоятлардан келган янги кучлар ҳисобига тўлиб борган. …

Ҳаким Термизийнинг фиқҳга оид қарашларини фуруъ ва усул ал-фиқҳ кесимида кўриб чиқиш муҳим ҳисобланади. Зеро, унинг ҳанафий фиқҳига оид ўзига хос қарашлари фиқҳ илми тараққиётида муносиб ўрин тутган. Термизий фиқҳ мавзусига доир бир қанча китоб ва рисолалар таълиф этган. Аммо унинг фиқҳга доир асарлари анъанавий фиқҳий асарлардан услуб, баён, мақсад, …

Алломанинг тўлиқ исми Али ибн Усмон ибн Муҳаммад ибн Сулаймон Сирожуддин ал-Фарғоний ат-Таймий ал-Ҳанафий ал-Мотуридийдир. Туғилган йили номаълум. 575/1173 йилда вафот этган. Али ибн Усмон ал-Фарғоний ҳанафий мазҳаби учинчи даража мужтаҳиди «мужтаҳид фи-л-масоил» (баъзи ўринларда тахриж уламолари) даражасига эриша олган кам сонли фарғоналик фақиҳлардан саналади. Маҳмуд ибн Сулаймон ал-Кафавий «Катаиб …

Тўлиқ исми Шайх Сулаймон ибн Ҳусайн ибн Муҳаммад ибн Шалабий ал-Жамзурий. Афандия куняси билан машҳур бўлган бу киши 1160-ҳижрий йиллар (1747- милодий) робиъул аввал ойида Жамзур шаҳрида зиёли оилада дуёга келган. Жамзур шаҳри ҳозирги кунда Мисрнинг Тонто шаҳридан 7-8 км узоқликда жойлашган. Ҳижрий XII асрнинг энг катта Қуръон уламоларидан бири …

Мовароуннаҳрда ижод қилган машҳур ҳанафий уламоларидан бири аллома Абу Лайс Самарқандий ҳаёти ва илмий фаолияти юртимиз ва чет эл тадқиқотчилари томонидан кенг тадқиқ этилган. Мазкур тадқиқотларнинг катта қисмида олимни машҳур фақиҳ ва муфассир сифатида берилган. Ушбу мақолада Абу Лайс Самарқандийнинг калом илмига илмий меросини ўрганишга алоҳида аҳамият берилган. Самарқандийни ҳанафий-мотуридий …

Мамлакатимизда амалга оширилаётган янгиланиш жараёни ижтимоий ҳаётнинг барча жабҳаларини тобора кўпроқ қамраб олмоқда. Бунда халқимизнинг асрлар давомида шаклланган маънавий қадриятларини тиклаш, узоқ ва яқин тарихдаги маданий-адабий меросни мустақиллик мафкураси асосида ўрганишга катта аҳамият берилмоқда. Зеро, Президентимиз Ш.М.Мирзиёев таъкидлаганидек: “Юртимизда дунё адабиётининг бебаҳо мулки бўлган минг-минглаб асарлар таржима қилиниб, китобхонлар қалбидан …

Маълумки, заминимиздан жуда кўплаб алломалар, муҳаддислар, фақиҳлар, шу билан бирга, ёзувчи ва шоирлар етишиб чиққан. Ана шундай адиб ва шоирлардан бири Шавқий Каттақўрғонийдир. У 1785 йили Каттақўрғон туманидаги Алижон қишлоғида таваллуд топган. Асл исми – Абулқосим ибн Муҳаммад Шариф. Аллома дастлабки таълимни ўзи туғилиб ўсган қишлоғида олади. 1815 йили Бухоронинг …

Ўрта аср Шарқ мутафаккирлари жамият, унинг вужудга келиши, шаклланиши ва вазифалари ҳақида кўпгина асарлар ёзиб қолдирган. Шу жумладан, Абу Райҳон Берунийнинг (973-1048) илмий меросида ҳам жамиятнинг вужудга келиши ва эволюциясининг таҳлил этилганини кўришимиз мумкин. Беруний жамият тузилишининг унсурлари орасидаги муносабат ва алоқаларни кўрсатиб, уларни ижтимоий ҳаётдаги ролини аниқлаган. Мутафаккир кишилик …

Олимлар Бедилни Абулмаани деб аташади, бу маънолар отаси дегани. Бедилнинг отаси ва бобоси асли Самарқанд чеккасидан, Шаҳрисабзнинг барлос уруғидан бўлган. Ўзбек хонлари ва Эрон сафавийларининг диний қўзғолонлари пайтида Ҳиндистонга қочиб кетган. Бедил 1644 йилда Ҳиндистоннинг Азимобод шаҳри яқинидаги Патнада ҳарбий хизматчи оиласида таваллуд топган. У 1720 йилнинг 5 декабрида Деҳлида …

Бу мақолада Шарқни, хусусан, Ўрта Осиёни Ғарб билан туташтиришда илмий, маданий, маърифий ва маънавий соҳада ўзининг илмий кашфиётлари билан катта ҳисса қўшган барча алломалар ҳақида эмас, балки фақат Муҳаммад ал-Хоразмий, Абу Райҳон Беруний, Ибн Сино, Абу Наср Форобий ҳақида фикр юритдик. XI-XII асрларда Ўрта Осиёда фаннинг турли соҳаларида самарали фаолият …