АЛЛОМАЛАР

Шарқу Ғарбни ўзаро боғлаган, буюк цивилизациялар туташган юртимиз ҳудудида илм-фан, маданият азалдан ривожланган. Айниқса, ўрта асрларда она заминимиздан минглаб олиму шоирлар, буюк мутафаккирлар етишиб чиққан. Уларнинг математика, физика, кимё, астрономия, этнография, тиббиёт, тарих, адабиёт, ахлоқ, фалсафа каби кўплаб соҳаларга оид асарлари, Самарқанд, Бухоро, Хива, Тошкент, Шаҳрисабз, Термиз ва бошқа шаҳарлардаги …

Бухорийнинг вафотларидан сал олдин “1080 кишидан ҳадис ёзиб олдим, ҳаммалари ҳадис соҳибидирлар” деганларини эшитганман. Муҳаммад ибн Абу Ҳотим Варроқ [1] Тарихнинг шодон кунларидан маълумки, IX асрда Марказий Осиёда турли дин илмлари, табобат ва алжабр фанларини чуқур ўзлаштириб, уларнинг ривожига улкан ҳисса қўшган алломалар етишиб чиққан. Жумладан, буюк файласуф Абу Наср …

 Шайбонийлар (1500-1599) даври илм-маърифат ва маданиятда темурийлар (1370-1500) давомчилари бўлиб, улар даврида ҳам Бухоро ва, айтиш мумкинки, Мовароуннаҳр диёри бутун ислом оламида ўз шон-шуҳратини йўқотмаган эди. Масалан, Бухорода XVI асрда пайдо бўлган ва илмий фаолият юрита бошлаганига бугун 500 йил бўлган “Мир Араб” мадрасаси илк давриданоқ бутун ислом оламида шуҳрат …

Исломий фанларнинг таркибий қисимларидан бири – фиқҳ – ислом ҳуқуқининг соҳаларидан бири бўлган ислом халқаро ҳуқуқининг алоҳида соҳаси ва фан  сифатида шаклланишига ва ривожланишига XI-XII асрларда Мовароуннаҳрда яшаб ижод этган   Шамсу-Аимма Абу Бакр Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Абу Саҳл ас-Сарахсий (1004-1096),  Аловуддин Абу Бакр ибн Маъсуд Абу Бакр Косоний (1191 …

Мустақилликнинг илк кунлариданоқ миллий қадрйатларимиз билан бирга, юртимиздан чиққан алломаларнинг улуғ номлари қайта тиклашга давлатимиз томонидан катта эътибор берилмоқда. Юртимиз алломалари жаҳон тамаддунига беқиёс ҳисса қўшганини бутун дунё тан олмоқда. Мовароуннаҳр фақиҳларнинг аксарияти Бухоро ва Самарқанд шаҳарларида тўпланган эди. Лекин, уларнинг сафи турли вилоятлардан келган янги кучлар ҳисобига тўлиб борган. …

Ҳаким Термизийнинг фиқҳга оид қарашларини фуруъ ва усул ал-фиқҳ кесимида кўриб чиқиш муҳим ҳисобланади. Зеро, унинг ҳанафий фиқҳига оид ўзига хос қарашлари фиқҳ илми тараққиётида муносиб ўрин тутган. Термизий фиқҳ мавзусига доир бир қанча китоб ва рисолалар таълиф этган. Аммо унинг фиқҳга доир асарлари анъанавий фиқҳий асарлардан услуб, баён, мақсад, …

Алломанинг тўлиқ исми Али ибн Усмон ибн Муҳаммад ибн Сулаймон Сирожуддин ал-Фарғоний ат-Таймий ал-Ҳанафий ал-Мотуридийдир. Туғилган йили номаълум. 575/1173 йилда вафот этган. Али ибн Усмон ал-Фарғоний ҳанафий мазҳаби учинчи даража мужтаҳиди «мужтаҳид фи-л-масоил» (баъзи ўринларда тахриж уламолари) даражасига эриша олган кам сонли фарғоналик фақиҳлардан саналади. Маҳмуд ибн Сулаймон ал-Кафавий «Катаиб …

Тўлиқ исми Шайх Сулаймон ибн Ҳусайн ибн Муҳаммад ибн Шалабий ал-Жамзурий. Афандия куняси билан машҳур бўлган бу киши 1160-ҳижрий йиллар (1747- милодий) робиъул аввал ойида Жамзур шаҳрида зиёли оилада дуёга келган. Жамзур шаҳри ҳозирги кунда Мисрнинг Тонто шаҳридан 7-8 км узоқликда жойлашган. Ҳижрий XII асрнинг энг катта Қуръон уламоларидан бири …

Мовароуннаҳрда ижод қилган машҳур ҳанафий уламоларидан бири аллома Абу Лайс Самарқандий ҳаёти ва илмий фаолияти юртимиз ва чет эл тадқиқотчилари томонидан кенг тадқиқ этилган. Мазкур тадқиқотларнинг катта қисмида олимни машҳур фақиҳ ва муфассир сифатида берилган. Ушбу мақолада Абу Лайс Самарқандийнинг калом илмига илмий меросини ўрганишга алоҳида аҳамият берилган. Самарқандийни ҳанафий-мотуридий …

Мамлакатимизда амалга оширилаётган янгиланиш жараёни ижтимоий ҳаётнинг барча жабҳаларини тобора кўпроқ қамраб олмоқда. Бунда халқимизнинг асрлар давомида шаклланган маънавий қадриятларини тиклаш, узоқ ва яқин тарихдаги маданий-адабий меросни мустақиллик мафкураси асосида ўрганишга катта аҳамият берилмоқда. Зеро, Президентимиз Ш.М.Мирзиёев таъкидлаганидек: “Юртимизда дунё адабиётининг бебаҳо мулки бўлган минг-минглаб асарлар таржима қилиниб, китобхонлар қалбидан …