АЛЛОМАЛАР

Буюк алломалар камолга етган замин Ўзбекистон – буюк алломалар юрти. Заминимизда туғилиб, камол топган мутафаккирларнинг жаҳон илм-фани ривожига қўшган ҳиссаси неча асрларки эътироф этилиб, чуқур тадқиқ этилмоқда. Бу табаррук заминдан не-не буюк зотлар, олиму уламолар, сиёсатчи ва саркардалар етишиб чиққани, умумбашарий цивилизация ва маданиятнинг узвий қисмига айланиб кетган дунёвий ва …

Х асрда Бағдодда яшаб ижод қилган ва жуғрофия соҳасида катта олим саналган Абул Қосим ибн Ҳавқал ал-Маусилий ан-Насибий ўзидан аввалги сайёҳларнинг китобларини ўрганади ва 942 йил рамазон ойида саёҳатга чиқади. У Шимолий Африка, Испания, Сицилия, Месопотамия, Эрон ва Ҳиндистонда бўлади ва ўз кўрганларини китоб қилади. Ибн Ҳавқал асарининг бизгача етиб …

Ҳадис илми фақатгина ҳадисларни тўплаш, ровийлар ҳақида сўз юритиш, ҳадисларни саҳиҳ ва саҳиҳ эмасга ажратишдангина иборат бўлмай, балки бутун бир дин илмидир. Ҳадисларни илдиз-илдизигача ўрганган киши муҳаддисгина бўлиб қолмайди, балки муҳаддис, муфассир, фақиҳ, ақоид илми билимдони, луғат илми мутахассиси ва боринки, ислом илмларининг барча жабҳаларини ўзида мужассам этади. Имом Бухорий …

Мовароуннаҳрнинг кўзга кўринган Бухоро, Самарқанд, Насаф, Термиз, Хоразм каби шаҳарлардаги маданий ҳаёт ва ҳукмронлик қилган сулолаларнинг илм-маърифатга бўлган иштиёқи ва бу марказлашган шаҳарлардаги илмий муҳит ўз даврининг машҳур алломаларини жамлади. Ҳамда турли соҳаларга оид мактаблар ташкил этилиб, каломшунос, муҳаддис, фиқҳшунос олимларни етишиб чиқишига туртки бўлди. Бугунги кунда Хўжа Исмоил шаҳарчаси …

Мустақилликка эришганимиздан сўнг барча соҳалар қатори илм-фан ва диний қадриятларимизга ҳам юксак эътибор қаратила бошланди. Бир қанча илмий-маданий марказлар ташкил қилиниб, аждодларимиз қолдирган бой илмий меросларни ўрганишга имконият яратилди. Улар қолдириб кетган бу илмий асарлар тадқиқ қилиниб, ўз она тилимизга таржима қилина бошлади. Бундай мисолларни кўплаб келтиришимиз мумкин: Марғинонийнинг “Ҳидоя” …

“Муснади Анас ибн Молик (Жузъ фи ривояти Анас ибн Молик ъан Росулиллаҳи би иснадин ваҳид)”. Бу асарида муаллиф устози Носириддин ал-Ўшийдан ривоят қилган Анас ибн Молик ривояти билан келган 300 га яқин ҳадисни 38 бобга бўлиб тасниф қилган [27: 230]. Ушбу асар бизгача етиб келган [28]. “Жавоҳирул аҳком фил фиқҳ” …

Абу Бакр Муҳаммад ибн Фазл Каморий Бухорий, Ҳанафий — фозил инсон бўлган. Унинг асарларидан “Ал-Фавоид фил фиқҳ” (Фиқҳ ҳақидаги фойдали маслаҳатлар)[1] маълумдир. Муҳаммад ибн Фазл Бухоронинг Қумор қишлоғида туғилган. У асосий илмни Абдуллоҳ Субазмунийдан олган. Абдулҳай Лакнавий ўзининг “Ал-Фавоид ал-баҳиййа фий тарожим ал-ҳанафиййа” китобида Муҳаммад ибн Фазл Бухорийнинг фиқҳ илмини …

Асар тўлалигича анъанавий ислом қарашларига мос бўлиб, унда ким бўлишидан қатъий назар, барча инсонлар умри давомида дуч келадиган ҳаётий муҳим масалалар мўътадил ҳанафий мазҳаби асосида тўлиқ ёритиб берилган. Шу билан бирга муаллифнинг фиқҳ илмининг нақадар буюк мавқега эга эканлиги борасида қарашлари ҳаққоний далиллар асосида баён этилган. Банд бўйича хулосалар: Абу …

Шайх Абу Мансур Мотуридий сунний эътиқодидаги икки йирик таълимотлардан бири бўлмиш, Мотуридия таълимотининг асосчиларидан ҳисобланади. Унинг тўлиқ исми Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Ҳанафий Мотуридий Самарқандийдир. Буюк мутафаккир калом имоми ва фикҳ олими, тахминан 870 йилда ҳозирги Самарқанд яқинидаги Мотурид қишлоғида туғилиб, 944 йилда вафот этган. У Самарқанднинг Чокардиза қабристонига …