МАҚОЛАЛАР

Кўплаб мўътабар табақот китобларида Абу Мансур  Мотуридий ҳақида батафсил маълумот камлигини уламолар афсус билан тилга оладилар. Бу ҳақда шайх Балқосим Ғолий “Абу Мансур Мотуридий ҳаётуҳу ва ароуҳул ақодия” (Абу Мансур Мотуридийнинг ҳаёти ва эътиқодий қарашлари) асарида қуйидагиларни ёзган: “Ҳижрий III асрнинг охири ва IV асрнинг бошларида шариатни четга қўйиб, ақлни …

Илгари мусулмонлар айрим уламоларни улуғлаб, “Шайхул Ислом” (Ислом дини шайхи), “Фахрул Ислом” (Ислом дини фахри), “Ҳужжатул Ислом” (Ислом дини ҳужжати), “Нажмул уламо” (Уламолар юлдузи), “Муфтий сақолайн” (Инсу-жин муфтийси), “Лисонул мутакаллимийн” (Мутакаллимларнинг сўзловчи тили) каби унвонлар билан атаганлар. Бундай аташ асло муболаға бўлмаган. Балки у муҳтарам уламолар ҳақиқатдан ушбу унвонларга лойиқ …

Аллоҳ таоло ўта меҳрибон ва карами кенг, фазли улуғ ва ҳикмати беназир Зотдир. Зотан, буюк Аллоҳ яратган мавжудотларининг баъзисини баъзисидан ўзининг ҳикмати ўлароқ фазилатли қилиб қўйган. Ана шундай фазилатга муҳаррам ойини мисол қилишимиз мумкин. Бу ой муборак, фазли улуғ ой бўлиб, ҳижрий сананинг биринчи ойидир. Шу билан биргаликда, муҳаррам ойи …

Ҳадис илмида сахобийларнинг ўрни беқиёс бўлиб, улар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларини ўзларидан кейин келувчи мусулмонларга етказиб берувчи кишилар, яъни ҳадис исноди занжирининг энг юқорисида турувчилардир. Муҳаддислар саҳобийларни билишга катта эътибор беришган бўлиб, бунинг бир нечта сабаблари мавжуд. Жумладан, саҳобийларнинг барчаси “адолатли” деб эътиқод қилингани сабабли, саҳобий экани аниқ бўлган …

Ўтган тарихий силсила давомида жамиятнинг сиёсий тузуми ва маданий ҳаётида амалга ошган ўзгаришлар, ижтимоий фанларда ёзилган маълумотлар орқали ўрганилиб келинмоқда. Бу илмий соҳалар ичида маданий мерос объектлари тарихи ва архитектураси ҳақидаги маълумотлар алоҳида ўринга эга. Чунки, маданий мерос объектларига назар солиб, ўтган даврларда яшаб ўтган ота-боболаримизнинг қарашлари, дунё илм-фани ва …

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан сўнг турли ҳудудлардаги олим саҳобалар уммат ичида юзага келган масалаларга Қуръон ва суннатга таянган ҳолда жавоб берганлар. Саҳобалардан кейинги тобиъийнлар даврида ҳам етук олимлар уммат ичида юзага келган масалаларга асосий манбаларга асосланган ҳолда ечим топганлар. Аммо ислом сарҳадлари кенгая бошлагач, турли маданиятга, урф-одатларга эга халқлар …

Имом Мотуридий фиқҳда Имом Абу Ҳанифа мазҳабида бўлганидек, эътиқодий қарашлари ҳам у зотнинг ақидага оид асарлари асосида шаклланган. Шунинг учун ҳам баъзи асарларда мотуридийларни ҳанафийлар деб ҳам аталган. Масалан, Ҳасан ибн Абдул Муҳсин Абу Азба “Равзатул баҳия фийма байнал Ашаироти вал Мотуридия” (Ашъарийлар ва Мотуридийлар ўртасидаги гўзал чаманзор” асарида мотуридийларни …

Ислом динида тасаввуфий тушунчалар моҳияти, валийлик атамаси, сўфийлик каби тушунчаларни дунёвий илмлар (антропология, космология, археология, қадимшунослик ва ислом илоҳияти) асосида илк маротаба очиб берган мутафаккир аллома ­Ҳаким Термизийдир. У дунёда машҳур анъанавий Аристотел-неоплатоник фалсафий ғояларига мурожаат қилмасдан, исломда тасаввуфий қарашларни тизимлаштирган илк олимдир. Унинг тўлиқ исми Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн …

Бой тарихимиз силсиласида ўтмишнинг бешавқат синовларига дош бериб, омон қолган табаррук битикларда муборак номлари зикр этилган шундай зотлар борки, даврлар ўтиши билан уларнинг улуғлиги ортиб бормоқда. Улар халқнинг дилида, манавиятида абадул-абад яшайдилар: бамисоли шукуҳли ва осуда кунларда эл-юрт шодлигига, оғир ва тахликали оилаларда эса қайғусига шерик бўлгандай улар гўё халқни …

Тасаввуф илмини ўрганиш билан шуғулланаётган ҳар бир олим бу илм бир улкан уммон эканлигини ҳис қилади. Чунки бу илм сирларини очишга киришар экансиз унга қанча кириб борсангиз унинг янги қирралари очилаверишига гувоҳ бўласиз. Шу ўринда айтмоқчимизки, тадқиқотчиларимиз футувватни тариқатнинг бир бўлаги сифатида қараб, кўп ҳолларда уни тадқиқот назаридан четда қолдириб …