АЛЛОМАЛАР

Аҳсикат шаҳри Буюк Ипак йўли ривожида муҳим ўрин тутган. У санъат, маданият, илм-фан, адабиёт, ҳунармандчилик соҳаси қадим замонлардаёқ ривожланган марказлардан бири бўлган. Милоддан аввалги II-I асрларга оид Хитой ёзма манбалари ва араб сайёҳлари Мақдисий ва Истаҳрийларнинг (VIII-IX аср) маълумотларида: “Ахсикат уч қисм Шаҳристон, Работ, Арки аъло подшоҳ қароргоҳидан иборат. Шаҳарнинг …

Мовароуннаҳр диёри ўз бағрида кўплаб забардаст уламолар, фуқаҳолар ва муҳаддисларни етиштирган. Муқаддас ислом дини кириб келиб мустаҳкам томир ёйган кезлардан то ислом уйғониш даврининг сўнги асрига қадар юртимиздан диний ва дунёвий соҳаларда пешқадам бўлган қомусий алломалар ҳамда етук уламолар етишиб чиқдилар. Уларнинг ҳар бирлари ўз соҳалари билимдони бўлибгина қолмай, фаннинг …

Мовароуннаҳр ва Хоразм юрти IX-XI асрларда ўз бағрида кўплаб қомусий олимларни етиштирди. Шундай буюк олимлардан бири Хоразмлик Абу Райҳон Беруний ҳисобланади. Беруний етук астроном, геолог, фармолог, тарихчи, файласуф, филолог ва шоирдир.У астрономия, геология, гидростатика, ва география соҳасидаги илғор фикрлари билан Коперник, Леонардо да Винчи ва бошқа олимларнинг кашфиётларини кўп жиҳатдан …

IX-XII асрларга келиб, Мовароуннаҳр шаҳарлари барча соҳаларда ўз ривожининг юксак поғоналарига кўтарилди. Манбаларда уни «Уйғониш даври» деб ҳам эътироф этилди. Ислом динининг юксак таълимот эканини кўрсатувчи нодир манбаларнинг аксари ҳам ана шу асрларда яратилди. Бироқ XIII аср бошида мўғуллар бутун Мовароуннаҳрни эгалладилар. Шаҳарга ўт қўйилиши, дарё ҳавзалари очиб, аҳоли мавзеларига …

Давлатимиз раҳбари 2017 йил Андижонга қилган ташрифида тарихий-маданий бойликларимизни асраб-авайлаб сақлаш, уни илмий тадқиқ этиш борасида, хусусан, улуғ шоир ва давлат арбоби Заҳириддин Муҳаммад Бобур меросини ўрганишга алоҳида эътибор қаратди. Президент 2017 йилни Андижонда Заҳириддин Муҳаммад Бобур йили деб эълон қилди[1]. Республикамизда Бобур Мирзо ҳаёти ва бобуршуносликка оид турли хил …

Ўрта асрларда Мовароуннаҳрда туғилиб, жаҳон илм-фани, маданияти, башар цивилизацияси ривожига катта ҳисса қўшган алломалар минглаб ноёб дурдона асарлар яратган. Уларни мутолаа қилган киши, албатта, илм-фан ва маданият бешиги бўлган бу заминда ижод қилган олимлар нақадар буюк зотлар бўлганини қалбан ҳис этади. XV аср охири-XVI аср бошларида Шарқ маданияти, адабиёти ва …

XV асрнинг охири ва XVI аср ўзбек мумтоз адабиётининг йирик вакили – буюк шоир, тарихчи, географ, давлат арбоби, истеъдодли саркарда, бобурийлар сулоласи асосчиси, темурий шаҳзода Заҳириддин Муҳаммад Бобур 1483 йил 14 февраль куни Андижонда Фарғона вилояти ҳокими Умаршайх оиласида дунёга келди. Умаршайх Мовароуннаҳр ҳокими Абусаид Мирзонинг ўғли бўлиб, 1455 йилда …

Улуғ аллома, тасаввуф олими ва ислом шоири Фахриддин Ироқий (1213-1289) Алишер Навоийнинг маънавий устозларидан бири саналади. Чунки Навоий бу улуғ зотнинг “Ламаъот” асарини катта иштиёқ билан мутолаа қилган. Бинобарин, Навоийнинг илтимоси билан Жомий томонидан ёзилган “Ашиъат ул-ламаъот” асари ҳам айнан Фахриддин Ироқийнинг “Ламаъот” номли рисоласига махсус шарҳдир: “…“Ашиъа” дурким, барқининг …

Қашқадарё воҳаси қадимдан йирик олимлар, мутафаккирлар, маърифатпарварларни камолга етказган гўшадир. Манбаларда илм-фаннинг турли соҳаларида фаолият олиб бориб, катта ютуқларга эришган 300га яқин Насафий нисбаси эга олимлар зикр этилади. Шунингдек, воҳанинг яна бир қадимий манзилларидан бири “Пазда” (араб манбаларида “بَزْدَة” – Базда, форсий ва туркий манбаларда “پَزْدَة” “Пазда” шаклида келган( шаҳарчаси …

Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло биринчи ҳижрий асрда Мовароуннаҳр диёрини Ўзининг охирги ва мукаммал дини Ислом нури билан мунаввар қилди. Бу диёр аҳлининг кўпчилиги Исломни очиқ қалб билан қабул қилди. Уларнинг Исломи гўзал бўлди. Зотан Аллоҳ таолонинг Ўзи бу диёр одамларини уларга берган ажойиб табиат ва қобилиятларга мос ва уларнинг ривожига …