АЛЛОМАЛАР

Улуғ аллома, тасаввуф олими ва ислом шоири Фахриддин Ироқий (1213-1289) Алишер Навоийнинг маънавий устозларидан бири саналади. Чунки Навоий бу улуғ зотнинг “Ламаъот” асарини катта иштиёқ билан мутолаа қилган. Бинобарин, Навоийнинг илтимоси билан Жомий томонидан ёзилган “Ашиъат ул-ламаъот” асари ҳам айнан Фахриддин Ироқийнинг “Ламаъот” номли рисоласига махсус шарҳдир: “…“Ашиъа” дурким, барқининг …

Қашқадарё воҳаси қадимдан йирик олимлар, мутафаккирлар, маърифатпарварларни камолга етказган гўшадир. Манбаларда илм-фаннинг турли соҳаларида фаолият олиб бориб, катта ютуқларга эришган 300га яқин Насафий нисбаси эга олимлар зикр этилади. Шунингдек, воҳанинг яна бир қадимий манзилларидан бири “Пазда” (араб манбаларида “بَزْدَة” – Базда, форсий ва туркий манбаларда “پَزْدَة” “Пазда” шаклида келган( шаҳарчаси …

Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло биринчи ҳижрий асрда Мовароуннаҳр диёрини Ўзининг охирги ва мукаммал дини Ислом нури билан мунаввар қилди. Бу диёр аҳлининг кўпчилиги Исломни очиқ қалб билан қабул қилди. Уларнинг Исломи гўзал бўлди. Зотан Аллоҳ таолонинг Ўзи бу диёр одамларини уларга берган ажойиб табиат ва қобилиятларга мос ва уларнинг ривожига …

Басралик араб тарихчиси Халифа ибн Хайёт милодий 777-855 (ҳижрий 160-240) йилларда яшаб ижод қилган. Унинг тўлиқ исми манбаларда Абу Амр Халифа ибн Хайёт ибн Абу Хубайр ал-Ахборий аш-Шайбоний ал-Усфурий ал-Басрий деб келтирилади. У ҳақида «Табақот» китобларидан Ибн Халлуконнинг «Вафаётул аъён» китобида, Ибн Аммод Ҳанбалийнинг «Шазаротуз заҳаб» асарида, Заркалийнинг «Ал-аълом» асарида, …

Самарқанд азал-азалдан илм-маърифат ўчоғи саналиб, “Самарқандий”  тахаллуси остида ижод этган минглаб олимлар, шоир ва адибларни ўз бағрида тарбиялаган муқаддас замин ҳисобланади. Мовароуннаҳр диёрига ислом дини кириб келгач, бу ўлкадан етук алломалар авлоди етишиб чиқиб, илм-маърифатда бутун дунёга пешқадам бўлди ва Она замин шаънини кўкларга кўтарди. Уларни номма-ном санаб ниҳоясига етиб …

Буюк мужтаҳид имом, кўзга кўринган ҳадис илми устаси, ҳуқуқшунос, тарихшунос олим, суфий, файласуф  ҳамда Х асрда Исломнинг энг йирик мужтаҳид имомларидан ва ислоҳотчиларидан бири, деярли барча ислом илмига оид асарлар муаллифи аллома, ҳофизларнинг энг охиргиси Жалолиддин Суютий ҳижрий 849 йилнинг Ражаб ойи душанба куни шомдан кейин[1] (м.1445 йил) Асют, Қоҳирада …

Жалолиддин Румий тасаввуф илмининг йирик пири комилларидан бўлиши билан бирга Яқин ва Ўрта Шарқ халқлари ижтимоий-фалсафий тафаккурининг йирик билимдони бўлган мутафаккир ҳамда ислом дини ва шариат аҳкомлари мазмун-моҳиятини чуқур англаб етган забардаст илоҳиёт уламоси ҳамдир. Шунинг учун Румий тасаввуфий таълимотининг, шу жумладан, инсон маънавий камолоти ҳақидаги қарашларини ёритишда уларнинг фалсафий …

Марказий Осиё халқлари маданиятини ўрта аср шароитида дунё маданиятининг олдинги қаторига олиб чиққан буюк мутафаккирлардан бири Абу Али ибн Сино бўлиб, у Европада Авиценна номи билан машҳурдир. Ибн Сино (асл исми Ҳусайн, отасининг исми Абдуллоҳ) Бухоронинг Афшона қишлоғида ҳижрий 370 (980) йилнинг сафар ойида, амалдор оиласида туғилди. 986 йилда ибн …

Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «У киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: «Ким илм талаб қилиш йўлига юрса, Аллоҳ унга жаннат йўлини осон қилиб қўяди. Албатта, фаришталар толиби илмни рози қилиш учун қанотларини қўядилар. Албатта, олимга осмондаги зотлар, ердаги зотлар, ҳатто сувдаги балиқлар ҳам истиғфор айтадилар. Олимнинг обиддан фазли худди …

Уламолардан бир тоифа борки, илми ва дунёқараши кенг бўлгани сабабли ёзган асарлари илм-маърифатнинг турфа-турфа соҳаларини қамраб олади. Абдулҳай Лакнавий ҳам турли фанларга оид кўплаб асар ёзган. Бу унинг илми ва иқтидори кенглиги, ақл-заковати ва мақомининг улуғлигидан гувоҳлик беради. Аллома қолдирган илмий мерос илмни жамлаш, таҳқиқ ва таҳрир қилингани билан бошқа …