МАҚОЛАЛАР

Мамлакатимизнинг мустақилликка эришиши миллий ва диний қадриятларимизни, айниқса, ислом дини ва ундаги бағрикенглик маданиятини холис ўрганишга кенг йўл очиб берди. Ислом динидаги бағрикенглик тамойиллари ҳамиша маънавий-маърифий омиллар билан уйғун ҳолда ривожланиб борган. Ёш авлодни билимли, маърифатли қилиб тарбиялашда ислом дини қадриятлари муҳим роль ўйнайди. Ёшлар ҳар бир давр ва жамият …

Интуиция рационал ва иррационал тафаккур, ижод, хусусан, «бадиий ва илмий ижод», «ақл», «хотира», «тасаввур», «диққат», «фаҳм-фаросат», «онглилик», «онгсизлик», «онг ости соҳаси» ва «инстинкт» кабилар билан диалектик боғлиқликдаги муҳим тушунчадир. Интуиция, интуитив билиш ва тафаккур инсоннинг нафақат ҳиссий ва ақлий билиш қобилияти, балки руҳияти билан ҳам бевосита боғлиқ мураккаб, серқирра ва …

Ҳақиқатнинг мухлислари – унинг дўстларидир. Маънавий қадриятларимизнинг тикланиши билан тарих саҳифасидаги бизга номаълум бўлган кўплаб муаммоларни ўрганиш, таҳлил қилиш ва илмий жиҳатдан асослаб бериш бугунги кунда муҳим масалага айланди. Миллий маданиятимизнинг ривожланиши табиий равишда унинг асосий манбаи бўлмиш маданий меросимизни чуқур ва илмий асосда изчил ўрганишимизни тақозо этади. Араблар Мовароуннаҳрни …

Инсоният глобаллашган, ахборотлаштирилган ва компьютерлаштирилган ижтимоий-иқтисодий ва маданий тузилмалардан иборат постиндустриал цивилизация дунёсига кириб келди. Бу цивилизация ўтган асрда жамланган барча креатив потенциалларни ишга солиб, маълум жиҳатдан инқилобий бўлган постноклассик маданиятни, фан ва технологияга асосланган инновацион оламни бунёд этмоқда. Онтологик қарашлар информацион ва илмий-техник инқилоб таъсирида постноклассик фалсафа доирасида янги …

Бугунги кунда Самарқанд, Бухоро, Хива ва Қўқон шаҳридаги шахсий кутубхоналар ва мадраса-масжидларнинг вақф кутубхоналари ҳақида айрим тадқиқотлар эълон қилинган. Лекин Тошкентдаги бу каби кутубхоналарга бағишланган тадқиқотлар анча кам. Ҳозирча бизга Тошкентдаги Исахўжа қози, Бекларбеги, Эшонқули додхоҳ, Бўрихўжа мадрасалари, Юнусхон мақбарасидаги вақф китоблар маълум холос [1:3-7; 10:288-294]. Шахсий кутубхоналар ҳақида эса …

Жадидлар ҳаракатида таълим-тарбия масаласининг бошланиши аввало миллий озодлик ғояларининг илдизи эди. Жамиятда бирор бир ғоя ўзининг намоён бўлишини ўша жамиятда бўлаётган ижтимоий тузумнинг маҳсули сифатида ўзининг таъсирини кўрсатиб боради. Жадидлар ҳаракати ҳам мана шундай ўз даврининг реакцион ғояси эди. Бу эса жамиятдаги ижтимоий муҳитнинг бир тасодифий ҳодисаси бўлмай, балки ижтимоий-сиёсий …

Имом Ғаззолий (1058-1111) шахсияти илм-фан тараққиёти ва ривожида юксак аҳамият касб этади. У илмий фаолияти ва ҳаёти билан Шарқ ва Ғарб фалсафа илмига ўз ҳиссасини қўшиб, ғоявий-мафкуравий, сиёсий, маданий ва ахлоқий қарашларнинг шаклланишига фавқулодда кучли таъсир ўтказди. Мустақиллик йилларида мутафаккирнинг илмий меросини ўрганишга катта эътибор қаратила бошланди. Ғаззолийнинг ҳаёти, илмий-маънавий …

Кейинги пайтларда нақшбандия тариқати намояндаларининг ҳаёти, фаолияти ва силсиласи тўғрисида турли фикр-мулоҳазалар билдирилмоқда. Ўз навбатида ҳар хил саволлар юзага чиқмоқда. Бундан нақшбандия ва унинг турли тармоқлари ҳали ҳам мукаммал ўрганилмагани ва тадқиқот учун кўплаб муаммолар борлиги аёнлашади. Аввало мазкур тариқатнинг силсила ва насл-насаб занжирига эътибор қаратсак. Одатда тариқат силсиласи чориёрлардан …

Кўпгина исломшунос ва тарихчи олимлар ислом тамаддунига ҳисса қўшган асарларнинг яратилишини иккинчи ҳижрий асрга, яъни Қуръони карим, Ҳадиси шариф ва улар билан боғлиқ илмларга бағишланган асарларни яратиш, шунингдек, чет тилида ёзилган илмий асарларни таржима қилиш билан боғлайди. Ҳақиқат шуки, (илмий асарларни) ёзиш ва яратиш араб ёки форсларнинг устунлиги билан эмас, …

Яккахудоликка асосланган динларда пайғамбарлар Парвардигор ва инсонлар орасидаги воситачи, яъни илоҳий ироданинг хабарчиси ҳисобланади. Пайғамбарликка оид саволлар ислом ақидаси ва илоҳиётидаги марказий масалага айланди. Сабаби, пайғамбар (набий) ва элчилар (росул)га бўлган ишонч (эътиқод) имон рукнларининг бири саналади. Бунга далил сифатида Қуръондан: “Пайғамбар (Муҳаммад) (С.А.В.) ўзига Парвардигоридан нозил қилинган нарсага (оятларга) …