РЎЗАНИНГ МОДДИЙ-МАЪНАВИЙ ФОЙДАЛАРИ

Рамазон мўминлар учун раҳмат ва мағфират ойидир. Ушбу қимматли вақтни ибодат ва яхши амаллар билан ўтказган мўминга абадий саодат эшиги очилади. Дўзахдан нажот муждалари ва жаннат томон йўл шу ойда мужассамдир.

Аллоҳ таолонинг Рамазонга боғлиқ бир қанча буйруқ ва тақиқлари бор. Тақиқланган ишларда катта зарарлар, буюрилган ишларда эса ҳисобсиз моддий ва маънавий фойдалар бор.

Рамазонда киши рўза тутиш савобидан ташқари, кўплаб шахсий ва ижтимоий яхшиликларга эришади. Руҳий ва жисмоний фойдаларни қўлга киритади. Жумладан:

Рўза шукурга етаклайди. Инсон ўзига берилган неъматларга шукур қилиши керак. Шукур қилиш неъматнинг қадрига етиб, унинг тўғридан-тўғри Аллоҳ таолодан эканини билишдир. Рамазондан ташқарида киши очликни тўлиқ ҳис қилмагани учун неъматнинг қадрини англай олмаслиги мумкин. Бу ойда эса рўза тутиш билан неъматлар соҳиби Аллоҳ эканини англаб етади ва ўзининг асл бурчи бўлмиш шукур томон юзланади.

Рўза ёмонликдан тўсади. Рўзанинг хусусиятларидан бири рўзадорни ёмонликлардан қайтариб туришидир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам у ҳақда бундай деганлар:

“Рўза қалқондир. Бирортангиз рўзадор бўлса ёмон гап гапирмасин, жоҳиллик қилмасин. Бордию бирор киши у билан уришса ёки уни ҳақорат қилса: “Мен рўзадорман, мен рўзадорман”, десин”. (Абу Довуд ривояти).

Ҳадисда “Рўза қалқондир” ибораси билан бу ибодат рўзадорга фариштага хос хислатларни бериши ва шу тариқа уни ёмонликлардан асраши таъкидланмоқда.

Рўза нафсни тарбиялайди, руҳни камолотга бошлайди. Инсон яратиқлар ичида энг мураккаб мавжудотдир. У тана ва руҳ сингари тамоман фарқли икки унсурнинг бир ерга жамланиши билан пайдо бўлган. Унинг бахти бу турли унсурларни мувозанатда сақлай олишидадир. Моддий унсурлар руҳий-маънавий ҳислар устидан ҳукмронлик қилишга интиладиган қилиб яратилган. Агар у ўз ҳолига ташлаб қўйилса, руҳнинг камолотига тўсқинлик қилади. Демак, тананинг руҳга бўйсуниши учун унинг кучини чеклаш ва руҳ қувватини ошириш керак. Бунга эришишнинг энг самарали усули очлик, ташналик ва жинсий истакларни чеклаш, у орқали қалб, онг ва бошқа аъзоларни назоратда тутиб туришдир. Буларнинг барчасига рўза тутиш билан эришиш мумкин.

Рўза сабр ва иродани сайқаллайди. Кўпинча неъматга эришиш йўли машаққатли меҳнатлар орасидан ўтади. Шунга кўра, сабр-тоқат муваффақиятга эришишнинг энг муҳим шартларидан биридир. Рўзадор киши кундузда таомлардан тийилиш билан нафсини жиловлайди, иродасини мустаҳкамлайди. Рўза келажакда дуч келиш мумкин бўлган қийинчиликларга тайёргарлик дарсидир.

Рўза ахлоқни гўзаллаштиради. Рўза инсонларга гўзал одоб-ахлоқ бахш этадиган тарбия мактабидир. Ҳадиси шарифда бундай марҳамат қилинади: “Ким ёлғон гапиришни ва унга кўра амал қилишни қўймаса, таом ва ичимликни тарк этишининг Аллоҳ учун аҳамияти йўқ”. (Имом Бухорий ривояти). Бу ҳадис рўзанинг мақсадларидан бири хато ишлардан узоқлашиш эканини яққол кўрсатиб турибди.

Рўза ёмон одатлардан қутулиш ва яхши одатларга эга бўлиш учун жуда муҳим имкониятдир. Одатлар инсон ҳаётига катта таъсир кўрсатади. Ёмон одатларга берилиб кетган одамда улар таъсиридан қутулиш учун жуда кучли ирода бўлиши керак. Шайтоннинг одамларни ёмонликка бошлашда фойдаланадиган энг кучли қуроли – бу ошқозон ва шаҳват. Рўза тутиш билан бу хавфнинг олдини олиш мумкин. Бинобарин, Аллоҳ ризоси учун тутилган рўза инсонларни гуноҳлардан узоқлаштирибгина қолмай, қалбларда эзгу туйғуларнинг кучайишига ҳам хизмат қилади.

Рўза саломатлик гаровидир. Пайғамбаримиз “Рўза тутинглар, саломат бўласизлар” (Табароний ривояти) деганлар. Шифокорларнинг кўплаб касалликларни даволашда парҳезни тавсия этиши буни тасдиқлайди. Бугунги кунда рўза тутишнинг инсон саломатлигига ижобий таъсири бутун дунёга маълум ва қабул қилинган ҳақиқатдир. Кун бўйи меҳнатдан чарчаган тана ухлаб дам олганидек, йил бўйи тўхтовсиз ишлаган вужуд Рамазон ойида тикланади. Рўза – ошқозон ва овқат ҳазм қилиш органларининг дам олиши ва кейинги вазифаларни яхшироқ бажариши учун берилган танаффусдир.

Мўминларга раҳмат ўлароқ берилган Рамазон ибодат, тавба, дуо, зикр, оқибат, ёрдамлашиш ойидир. Бу ойда рўзани бузадиган моддий ишлардан сақланиш қанчалик муҳим бўлса, унинг маъносини бузадиган, савобини кеткизадиган ишлардан сақланиш ҳам шунчалик аҳамиятлидир. Зеро, Рамазондан муносиб фойдаланиш кишининг олий мақсадларидан бири бўлиши керак. Жисму қалбни салбий хатти-ҳаракатлардан узоқ тутган ҳолда тақвога эришиш бу ойнинг улуғ неъматидир. Рўзани фарз қилган Аллоҳ “Шоядки тақводор бўлсангиз” (Бақара сураси, 179-оят) деганда, бизни шу неъматга эришишимизни истаган.

Усмонхон МУХАММАДИЕВ,
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими