Аввалроқ Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳнинг Мичиган кутубхонасида (АҚШ) сақланаётган “Ал-Жомеъ ас-саҳиҳ” асарининг биринчи ва икки нусхаси билан танишган эдик. Қуйида ушбу асарнинг учинчи нусхаси ҳақида қисқача маълумот бериб ўтамиз.
Китобнинг бу нусхаси ҳам “Ваҳийнинг бошланиш китоби” бобидаги 1-ҳадисдан бошланиб, “Дуолар китоби” бобидаги 7563-ҳадис билан ниҳояланган.
Китоб тўлиқ ҳолатда, яхши сақланган.
Басмала (67б).
Асар боши (в. 67б):
باب كَيْفَ كَانَ بَدْءُ الْوَحْيِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَقَوْلُ اللَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِيُّ …
Асар охири (в. 695а):
… قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَلِمَتَانِ حَبِيبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ خَفِيفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ ثَقِيلَتَانِ فِي الْمِيزَانِ سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ.
Библиография: Brock, GAL, I, 164; S I, 261 ; EI2 I/296-297; GAL I/157-160 S I/260-265; GAS I/115-134; Hajji Khalifah II/512-541, no. 3908; Kahhalah IX/52-53; Zirikli VI/34; R.L. V5.P, I, 8.
Колофон (в. 695а):
وقع الفراغ بعون الله وحسن توفيقه من كتابة الصحيح البخاري وقت الضحي فى اليوم السابع و العشرين من شهر رجب الفرد سنة سبع و ستين و مائة والف من هجرة من له العزة و الشرف على يد اضعف العباد احوجهم الى كرم الله يوم الثتاذ السيد الحاج محمد بن السيد الحاج پیرى لطف الله بها واعده بره عليهما والحمد الله على التمام و علي نبيه الصلاة و السلام ١١٦٧
Кўчирилган йили (в. 695а): ҳижрий 17 ражаб, 1167, милодий 1754 йил, 22 май.
Хаттот (в. 695а): Саййид Ҳожи Муҳаммад ибн Саййид Ҳожи Пирий Лутфуллоҳ.
Ҳижозий насх. 695 варақ. (в.1б -695а); 25 қатор; мистара; пойгир; сиёҳи қора; +1б в. унвонли, зарҳал нақш билан безатилган; боб ва фасл номлари қизил сиёҳда; матн малла ранг, тилла рамка ичига олинган; ҳошиясида шарҳ, тўлдирмалар бор; шарқ қоғози; курроса 8; матн ўлчами: 200´130 mm.; варақ ўлчами: 300´250 mm.; варақлар шарқона рақамланмаган. Қўлёзма 1924 йили Қоҳира шаҳрида сотиб олинган бўлиб, Абдулҳамид II нинг шахсий коллекциясида бўлган.
Муқова: қизил рангли, босма нақшли, турунж ва лола, тилла билан безатилган ғилофли, шарқ муқоваси. Таякиси чармдан.
Қўлёзманинг ҳолати: таъмирланган, яхши сақланган.
Имом Бухорий халқаро илмий–тадқиқот маркази илмий ходими
Булғор ислом академияси магистранти