МАҚОЛАЛАР

Мовароуннаҳр тарихи, маданияти ва маънавиятини юксак даражага кўтаришда самарқандлик алломаларнинг ҳам ўрни беқиёс бўлган. Бу соҳада нафақат Самарқанд шаҳри балки, унга қарашли бир қанча қишлоқларидан етишиб чиққан муҳаддис, фақиҳ, мутакаллим ва дунё илм-фани тараққиётига муносиб ҳисса қўшган алломаларни ҳам тилга олиб ўтишимиз мумкин. Самарқанд қишлоқларида яшаб илмий фаолият олиб борган …

Мовароуннаҳр калом илми ривожида, шубҳасиз буюк мутакаллим Абу Мансур Мотуридийнинг (ваф. 333/944 й.) ўрни ниҳоятда катта бўлган. У яшаган даврга келиб (IX асрнинг охири – X асрнинг биринчи ярми) ислом динида пайдо бўла бошлаган турли гуруҳ ва фирқаларнинг сони кўпайиб кетган эди. Бу ҳол имон-эътиқод масалаларида кўплаб ихтилофларни келтириб чиқарди. …

Ҳар бир ота-она фарзандига тарбия-одоб берар экан, энг аввало саломлашишни ўргатади. Жаҳонда одобнинг бу жиҳатига эътибор бермайдиган бирор миллат ёки халқ йўқ. Бежизга доно халқимиз “Гапнинг боши-калом, одоб боши-салом” демаган. Бирор нотаниш киши билан кўришиб-танишмоқчи бўлсангиз, салом беришингиз билан гап-гапга қовушади, ўртадаги бегонасираш ноқулайлик барҳам топади. Ҳатто сизга қаршилик қилиб …

“Ал-фиқҳу-л-муқорин” (Қиёсий ҳуқуқшунослик) ёки “Илму-л-хилоф” (Хилоф илми) ‒ бу исломий фиқҳий илмлардан биридир. Унда муайян фиқҳий масалаларнинг ҳукмлари борасидаги фақиҳларнинг далиллари, тушунишлари ва қиёслашларига кўра ихтилофлари ҳақида баҳс юритилади. Унинг истилоҳий маъноси қуйидагича келади: عِلْمٌ يَبْحَثُ فِي تَعَارُضِ الآرَاءِ الشَّرْعِيَّةِ وَكَيْفِيَّةِ الاسْتِدْلَالِ وَدَفْعِ الشُّبَهِ. Хилоф илми ‒ шаръий фикрлардаги тафовут, …

Башариятни зулматдан нурга, залолатдан ҳидоятга олиб чиққан зот – Пайғамбаримиз Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ибн Абдулмуттолиб (с.а.в.) Макка шаҳрида, Абдулмуттолиб хонадонида милодий 571 йилнинг тўртинчи ойининг душанба куни эрталаб таваллуд топдилар. Бу қувончли ҳодиса ҳижрий-қамарий ой ҳисобида Робиъу-л-аввал ойининг ўн иккинчи  (баъзи манбаларда эса тўққизинчи, ўн, ўн биринчи) кунига тўғри келади, …

Шаҳарлар қадим даврлардан жаҳон тарихида жамият ва давлат тараққиётида асосий омил сифатида муҳим аҳамият касб этиб келган. Шу жумладан, Ўзбек давлатчилиги тарихида ҳам шаҳарлар тараққиёти ва ундаги шаҳар маданияти халқлар ҳаётида муҳим роль ўйнаган. Чунончи, Самарқанд тарихида шаҳар маданияти ривожи қадим қадимдан гуркираб ривожланганлиги тарихда етарли далиллар асосида ўз исботни …

Соҳибқирон Амир Темур ҳақида сўз кетганда, бутун дунё тарихчилари кўпроқ Амир Темурнинг ҳукмдорлик салоҳияти, илми ҳарбий санъати, истеъдоди хусусида кўпроқ фикр юритишади. Аслида, Амир Темур ҳар жиҳатдан ўз замонасининг комил кишиси бўлиб, нафақат салтанат ва сиёсат бобида, балки инсоний муносабат, илм ва маънавият масаласида ҳам беқиёс фазилатлар соҳиби бўлган. Амир …

Ўзбекистон Республикаси мустақил бўлгач, дунё давлатлари, хусусан, бир қатор араб давлатлари билан турли соҳаларда ўзаро ҳамкорлик муносабатларини ўрнатди. Мазкур ҳамкорлик алоқаларининг ривожлана бориши натижасида таржимашуносликнинг амалий аҳамияти тобора ортиб бормоқда. Хорижий мамлакатларда бўлаётган воқеалар акс этган оммавий ахборот воситалари хабарларини ўзбек тилига, шунингдек, юртимизда бўлаётган муҳим ўзгаришларни акс эттирувчи хабарларни …

Мумтоз шеъриятга шира ва тароват бахш этиб турган, унинг жозибадорлигини таъминлаб турган, Амир Хусрав ижодида эса, Алишер Навоий айтганидек, “мўъжизбаёнликка” эриштирган бадиий унсурлар, бадиий ифода воситалари, сўз ва ибораларнинг маъно товланишларига, мажозийлик хусусиятларига кўра қўлланиладиган бадиий санъатларга жуда бойлигидир. Амир Хусрав шеъриятида шоирнинг сўз танлашда ҳеч бир қийналмаганлиги кўриниб туради. …

Кўп асрлик ислом дини мафкура бўлиб келган Марказий Осиё ҳудудида ақидавий тизим мотуридия таълимотига асосланган бўлиб, бу ҳудуддаги мазкур таълимот тарихини ўрганишнинг аҳамияти жуда катта. Ана шу долзарбликдан келиб чиқиб, 1999 йилдаёқ мотуридия таълимотининг асосчиси Абу Мансур ал-Мотуридийнинг 1130 йиллигига бағишланган ҳукумат даражасидаги тантанали маросим ва халқаро илмий анжуманлар ўтказилган …