МАҚОЛАЛАР

Салом инсон зоти яратилгандан буён давом этиб келмоқда. Саломлашиш исломнинг шиори ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари бўлиб, ўзида  тинчлик, меҳр­муҳаббат, дўстлик ва яхшиликларни мужассам этган. Инсон айниқса изтиробга тушганда, қоронғу тунларда ва чўлу биёбонда ёлғиз қолганда бу фазилатнинг қадрини сезади. Салом берган киши биродарига тинчлик ва хурсандчилик бағишлайди. Ундан …

Ўн тўртинчи дарс. Иффатли бўлиш. Эй ўғлим! Иффат яхшиларнинг хулқидир. У билан хулқлангинки, сенга мустаҳкам ўрнашиб олсин. Кўзи тўқ бўлиш ҳам иффатдан. Ейдиган овқатингни муҳтожлар ва дўстларингдан қизғанма. Одамлар қўлидаги нарсани билишга интилмаслигинг ҳам иффатдир. Таоминг ва ўткинчи нарсаларингни кўпайтиришга ошиқ бўлма. Ҳавойи нафсингга қарши кураш. У сени бузуқ ишларга …

Жамиятдаги муаммоларнинг ечимини топиш ва турли фикрларни эшитиб, тўғри қарор чиқариш учун ижтимоий йиғинлар ўтказилади.  Қаерда  инсон ё жамоа манфаатлари учун суҳбат бўлса, у фойдали, ботил сўзлар гапирилса,  ғийбат, чақимчилик ва бўҳтон қилинса, аксинча, зарарли йиғин бўлади. Қуръони каримда фойдали йиғинлар ҳақида Аллоҳ таолонинг бундай кўрсатмаси бор: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ …

Ўн учинчи дарс. Омонатдорлик. Эй ўғлим! Омонатдорлик – инсонни безайдиган энг гўзал фазилат. Унинг зидди хиёнат бўлади. Хиёнат инсонни шарманда қиладиган ва қадрини пастлатадиган энг ёмон разилликдир. Омонатдорлик фазилат аҳлининг безаги, илм аҳлининг зийнатидир. У ва ростгўйлик пайғамбарларнинг сифатлари саналади. Эй ўғлим! Омонатдор бўл. Бировнинг обрўсига ҳам, молига ҳам, бошқа …

Кеча ва кундуз улуғ неъматлардир. Инсон кечаси ухлаб дам олади, кундузи тирикчилик қилади. Аллоҳ таоло айтади: ﴿وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا﴾ Уйқунгизни (баданингиз ва асабларингиз учун) ором қилдик. ﴿وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا﴾ Кечани либос қилдик. ﴿وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا﴾ Кундузни эса, тирикчилик вақти қилдик[1]. Бошқа ояти каримада эса бундай дейди: ﴿وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ …

Аҳли сунна уламолари айтади: “Бандаларнинг феъллари (иш-ҳаракатлари) ҳақиқатан Аллоҳ таоло яратган нарсалардир. Саҳоба ва тобеинлар ҳам шу фикрда бўлган”. Бандаларнинг иш-ҳаракатлари Аллоҳнинг яратгани ва уларнинг касбидир. Яъни, банданинг иш-ҳаракатини Аллоҳ таоло яратади. Банда ишни қилади, аммо у ишни яратиш Аллоҳдан бўлади. Иш-ҳаракат бандага нисбат берилса, “қилди” дейилади. Аллоҳ таолога нисбат …

Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир юз тўртинчи сурасида  бандаларни пушаймонликка етакловчи яна бир неча иллатдан огоҳлантиради. Ҳумаза ўзганинг ортидан имо-ишора билан ғийбат қилувчи шахсдир. Сурада мол-давлат тўплашга муккасидан кетган, ҳар нарсада бойликка суянувчи, ўзидан бошқани назари илмай устидан кулувчи шахслар қораланиб, уларнинг оқибати ачинарли экани уқтирилади. Ҳумаза сураси Маккада нозил …

Бир ҳадис шарҳи Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак ҳадислари ҳаётнинг барча жабҳаларини қамраб олади. Инсон ўзига тўғри келмайдиган, ярашмайдиган, фойда бермайдиган нарсаларни тарк этиши унинг дини гўзаллигининг аломати эканлиги ҳақидаги ҳадислар шулар жумласидандир. Уламолар шундай ҳадиси шарифлардан бирини қандай шарҳлагани ва унда баён этилган одоб-ахлоққа оид масалаларни кўриб чиқсак. Абу …

Исломда овқатланишда бўлгани каби сув ичишда ҳам бир қанча одоблар  жорий қилинган. Бунда, албатта, фақат фойдани кўзлаш ва зарарни қайтариш мақсад қилинган. Бу одоблар ҳозирги гигиена қоидаларига мос келиб, уларга риоя этилса, инсон сув ичиб роҳатланади ва саломатлигини мустаҳкамлайди. Қуръони каримда Аллоҳ таоло жаннат таомларидан егувчи ва ичувчи саодатманд бандаларни …

Қуръони каримнинг бир юз учинчи сураси уч оятдан иборат бўлса-да, улкан маънони қамраб олади. Унда баъзи тоифалар қиёматда ҳасрат-надоматда бўлиши, солиҳ амалларда бардавом бўлганларни  Аллоҳ таоло сабр билан синаши хабар қилинган. Убай ибн Каъб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аср сурасини ўқиса, Аллоҳ унга сабр билан …