HADIS

Ijtimoiy hayotda insonlar bilan muomala-munosabat qilmasdan yashashning iloji yoʻq. Ushbu jarayonda kim kimnidir ranjitishi, unga moddiy yoki jismoniy zarar yetkazib qoʻyishi mumkin. Shunday vaziyatlarda jabr koʻrgan kishining kechirimli boʻlishi ijtimoiy hayot farovonligiga sabab boʻladi. Alloh taolo Qurʼoni karimda: “Kechirimli boʻling, yaxshilikka buyuring va johillardan yuz oʻgiring”,[1] deb buyurgan. Ibn Umar …

Islom dinida ibodatlar muayyan bir doira bilan cheklanmaydi. Balki insoniyat uchun foydali boʻlgan har qanday ish xolis niyat bilan amalga oshirilib, Alloh va uning Rasuli buyurgan yoki qaytargan narsalarga zid boʻlmasa, ibodat hisoblanadi. Albatta, har qanday amal riyo va kibru havodan xoli boʻlsa, uning darajasi ham, savobi ham katta boʻladi. …

Alloh taolo insonga ota-onasi bilan yaxshi munosabatda boʻlishni va doimo ularga muruvvat koʻrsatishni buyurgan. Alloh taolo ota-onaga yaxshilik qilish haqida bir nechta oyatlarni nozil qilgan: ﴿وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا﴾ …

“Ilm – saodat kaliti, ilmsizlik – jaholatdir”, deydi donolar. Darhaqiqat, ilm insonni kamolotga, saodatga yetaklaydi. Dinlarning ustuni boʻlgan islomda  ham bu narsa oʻz aksini topgan.Alloh taolo Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ilk bor: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ “Oʻqing (ey Muhammad! Butun borliqni) yaratgan zot boʻlmish Rabbingiz ismi bilan!”[1] oyatini nozil qildi. Buning orqasidan …

Har bir inson kasal boʻladi. Bu baʼzida kuchli, baʼzida yengil kechadi. Rivoyatlarga koʻra, faqat Firʼavn kasal boʻlmagan ekan. Bu unda gʻurur va kibr oshishiga olib kelgan. Aslida kasallik ham imtihon, ham rahmat boʻladi. Baʼzan yengil kasallik oʻzidan keyin keladigan ogʻir dardni qaytaradi. Bu vaqtda moʻmin kishi imtihonga sabrli boʻlishi va …

Inson hayoti qavm-qarindosh, qoʻni-qoʻshni, mahalla-koʻy bilan chambarchas bogʻliqdir. Tabiiyki, odamlar orasida bordi-keldi, xabarlashish, maslahat soʻrab borish kabi oʻzaro munosabatlar yuzaga keladi. Inson biror xonadonga borganda, kirishga izn soʻrashi islomdagi goʻzal odob-axloq sanaladi. Alloh taolo aytadi: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ …

Salom inson zoti yaratilgandan buyon davom etib kelmoqda. Salomlashish islomning shiori va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlari boʻlib, oʻzida  tinchlik, mehr­muhabbat, doʻstlik va yaxshiliklarni mujassam etgan. Inson ayniqsa iztirobga tushganda, qorongʻu tunlarda va choʻlu biyobonda yolgʻiz qolganda bu fazilatning qadrini sezadi. Salom bergan kishi birodariga tinchlik va xursandchilik bagʻishlaydi. Undan …

Jamiyatdagi muammolarning yechimini topish va turli fikrlarni eshitib, toʻgʻri qaror chiqarish uchun ijtimoiy yigʻinlar oʻtkaziladi.  Qayerda  inson yo jamoa manfaatlari uchun suhbat boʻlsa, u foydali, botil soʻzlar gapirilsa,  gʻiybat, chaqimchilik va boʻhton qilinsa, aksincha, zararli yigʻin boʻladi. Qurʼoni karimda foydali yigʻinlar haqida Alloh taoloning bunday koʻrsatmasi bor: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ …