HADIS

Mamlakatimizda Qurʼon, hadis, aqida, fiqh, tasavvuf kabi islom ilmlariga oid qimmatli asarlar taʼlif etgan ulugʻ ajdodlarimiz ilmiy merosini oʻrganish yangi bosqichga chiqdi. Bunda Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari va Islom sivilizatsiyasi markazining tashkil etilgani muhim ahamiyatga ega boʻldi. Qayd etish kerakki, shu vaqtgacha allomalarimiz asarlari yakka …

Bugungi kunda ilm rivojlanib, bilim olish vositalari koʻpaydi, ulardan turli uslub va maqsadlarda foydalanish ham keng ommalashdi. Ushbu vositalardan ustozsiz, tushunib-tushunmay maʼlumot olayotganlar ham koʻpayib ketdi. Xususan, diniy masalalarda, yanada aniqroq aytsak, aqidaviy va fiqhiy masalalarda boshqa mazhab yo oqimlar maʼlumotlarini, dalil va hukmlarini oʻqib, koʻr-koʻrona unga amal qilish anchagina …

Paygʻambarlar nubuvvat sifatlaridan tashqari, ularga ergashish va oʻrnak boʻlish uchun inson sifatidagi xususiyatlarga ham egadirlar. Bu insoniy oʻziga xoslik bilan keladigan masʼuliyatlardan biri esa turmush tarzlarini idora qilishdir. Alloh yuborgan paygʻambarlarning ham turmushlarini taʼminlashlari uchun kasb-hunarlari boʻlgan. Bir nechta misol keltirsak: Idris (a.s.) tikuvchilik[1], Hud (a.s.) va Solih (a.s.) savdo …

Inson boshqalarga muhtoj boʻlmasligi va rizqini taʼminlashi uchun halol mehnat qilishi va biror kasb-hunarga ega boʻlishi kerak. Biz ham oʻz tadqiqotimizda yashagan asrlarida hadis ilmi bilan shugʻullangan baʼzi muhaddislarning kundalik hayotda qanday hunar bilan shugʻullanib rizq topganlari haqida maʼlumot berishga harakat qildik. Tadqiqotimiz maqsadi kasbga ega boʻlgan muhaddislarni maqtash yoki …

(Bir hadis sharhi) Dinimiz inson shaxsiyatini shakllantirishda aqlga tayanish, odamlarga koʻr-koʻrona taqlid qilmaslik, har bir chaqiriqqa ergashib ketavermay mulohaza bilan ish koʻrishni muhim omillardan deb biladi.  عَنْ حُذَيْفَةَ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ «‏ لاَ تَكُونُوا إِمَّعَةً تَقُولُونَ إِنْ أَحْسَنَ النَّاسُ أَحْسَنَّا وَإِنْ ظَلَمُوا ظَلَمْنَا وَلَكِنْ وَطِّنُوا …

Paygʻambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak hadislari har bir musulmon uchun Qurʼoni karim oyatlari kabi muhim ahamiyatga ega. Ammo hadislarni toʻgʻri tarjima qilish, maʼnosini tahlil qilib, mohiyatini toʻgʻri tushunishga hammaning ham ilmiy salohiyati yetarli emas. Shu sababli ota-bobolarimiz sharʼiy masalalarga doir yechimlarni oyat va hadislardan mustaqil ravishda oʻzlari olishga intilmagan. Aksincha, …

(Bir hadis sharhi) Jarir ibn Abdulloh: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga namozni toʻkis ado etish, zakot berish va har bir musulmonga xayrixoh boʻlishga bayʼat qildim”, dedi. * * * Bu rivoyatda Jarir ibn Abdulloh roziyallohu anhuning gaplari keltirilgan. Unda islom arkonlarini bajarish bilan birga insonlarga xayrixoh boʻlish lozimligi aytib oʻtilgan. …

(Bir hadis sharhi) Ezgulikka ishtiyoqmand boʻlish va saʼy-harakat qilish yaxshi xislatlardan hisoblanadi. Xayru barakaga erishish odamlarning eng koʻp kutadigan maqsadlaridan biridir. Baraka Yaratganning eng buyuk inʼomi boʻlib, unga itoat qilish bilan erishiladi. عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: الْبَرَكَةُ مَعَ أَكَابِركُمْ. Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat …

(Bir hadis sharhi) Maʼnisiz tortishuv oʻzaro munosabatni buzadi. Yolgʻonchilik moʻmin-musulmonga xos boʻlmagan illat. Chiroyli xulq esa insonni dunyo va oxiratda yuksak darajaga koʻtaradi. Odamlar orasida mehr-muhabbatni oshiradi. Jamiyatda tinch-totuvlik hukm surishiga sabab boʻladi.  عَنْ أَبِى أُمَامَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أَنَا زَعِيمٌ بِبَيْتٍ فِى رَبَضِ الْجَنَّةِ …

Bir hadis sharhi Haqiqiy musulmon qoʻshnisiga eʼtiborli boʻlib, uning haq-huquqlarini ado etadi. Dinimiz qoʻshniga yaxshilikni savob va fazilatli amallardan, yomonlik qilishni esa gunoh qilib belgilab qoʻygan. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قِيلَ لِلنَّبِيِّ : يَا رَسُولَ اللهِ، إِنَّ فُلَانَةً تَقُومُ اللَّيْلَ، وَتَصُومُ النَّهَارَ ، وَتَفْعَلُ، وَتَصَدَّقُ، وَتُؤْذِي جِيرَانَهَا بِلِسَانِهَا. فَقَالَ رَسُولُ …