ALLOMALAR

Oʻrta asr Sharq mutafakkirlari jamiyat, uning vujudga kelishi, shakllanishi va vazifalari haqida koʻpgina asarlar yozib qoldirgan. Shu jumladan, Abu Rayhon Beruniyning (973-1048) ilmiy merosida ham jamiyatning vujudga kelishi va evolyutsiyasining tahlil etilganini koʻrishimiz mumkin. Beruniy jamiyat tuzilishining unsurlari orasidagi munosabat va aloqalarni koʻrsatib, ularni ijtimoiy hayotdagi rolini aniqlagan. Mutafakkir kishilik …

Olimlar Bedilni Abulmaani deb atashadi, bu maʼnolar otasi degani. Bedilning otasi va bobosi asli Samarqand chekkasidan, Shahrisabzning barlos urugʻidan boʻlgan. Oʻzbek xonlari va Eron safaviylarining diniy qoʻzgʻolonlari paytida Hindistonga qochib ketgan. Bedil 1644 yilda Hindistonning Azimobod shahri yaqinidagi Patnada harbiy xizmatchi oilasida tavallud topgan. U 1720 yilning 5 dekabrida Dehlida …

Bu maqolada Sharqni, xususan, Oʻrta Osiyoni Gʻarb bilan tutashtirishda ilmiy, madaniy, maʼrifiy va maʼnaviy sohada oʻzining ilmiy kashfiyotlari bilan katta hissa qoʻshgan barcha allomalar haqida emas, balki faqat Muhammad al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino, Abu Nasr Forobiy haqida fikr yuritdik. XI-XII asrlarda Oʻrta Osiyoda fanning turli sohalarida samarali faoliyat …

Sharq va Gʻarb insoniyatning tarixiy taraqqiyotini, sivilizatsiya markazlarini oʻzida ifoda etgan. Bu zaminda odamlar oʻzining aql-zakovati, fidoiy mehnati bilan tarix zarvaraqlariga oltin harflar bilan yozilgan sivilizatsiyalarni yaratgan. Bu yerdan ilm-fan, texnika va texnologiyalar sohasida katta kashfiyotlar qilgan mutafakkirlar yetishib chiqqan. Ularning qoʻlga kiritgan yutuqlari bugun butun insoniyatning mulkiga aylangan va …

Ulugʻ alloma, tasavvuf olimi va islom shoiri Faxriddin Iroqiy (1213-1289) Alisher Navoiyning maʼnaviy ustozlaridan biri sanaladi. Chunki Navoiy bu ulugʻ zotning “Lamaʼot” asarini katta ishtiyoq bilan mutolaa qilgan. Binobarin, Navoiyning iltimosi bilan Jomiy tomonidan yozilgan “Ashiʼat ul-lamaʼot” asari ham aynan Faxriddin Iroqiyning “Lamaʼot” nomli risolasiga maxsus sharhdir: “…“Ashiʼa” durkim, barqining taloloyidin xira koʻzlarga …

Oʻzbekiston qadimdan ulugʻ allomalari, buyuk mutafakkirlari bilan butun jahonga mashhur boʻlgan. Yurtimizda har bir sohada yetishib chiqqan olimlar dunyo tamadduniga benazir hissa qoʻshishgan. Buning natijasida oʻrta asrlarda uygʻonish davri, yaʼni Sharq renassansi vujudga kelgan. Muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ham 2020 yil 29 dekabr kuni Oliy Majlisga Murojaatnomasida: “Biz oʻz oldimizga …

Sharq Renessansi davrida ratsional ilmlar qatorida tasavvuf ilmi ham rivoj topib, tizimlashtirila boshlandi. X asrga kelib tasavvuf xalifalik madaniyatida oʻz oʻrnini topib, mustahkam oʻrnashdi. Shu bilan birga tasavvuf taʼlimotini bir tizimga solish, atama va tushunchalarning mantiqiy sxemasini tuzish zarurati tugʻildi. Chunki bu davrga kelib, turli yoʻnalish va maktablar vujudga kelib, …

Islom dini Movarounnahrga VIII asr boshlarida kirib kelgan boʻlsa, shu asrning ikkinchi yarmidan turli islomiy ilmlar rivojlana boshladi. Hadisshunoslik eng taraqqiy etgan sohalardan biri boʻldi. Samarqand, Buxoro, Nasaf kabi shaharlar qatori Xorazmdan ham koʻplab buyuk muhaddislar yetishib chiqdi. Mujohid ibn Muso Xorazmiyni ular qatoriga qoʻshsak boʻladi. Allomaning toʻliq ismi Abu …