MAQOLALAR

Xiva xonligidagi siyosiy va iqtisodiy jarayonlar kabi u yerdagi madaniy hayot ham yurtimiz tarixida oʻchmas iz qoldirgan. Xonlikdagi madaniyat oʻziga xos yoʻnalishlarda davom etdi. Madaniy hayot ravnaqi taʼlim-tarbiya, adabiyot, tarixnavislik, meʼmorchilik va amaliy sanʼat kabilarda kuzatiladi. Bu davrda Nurmuhammad Gʻarib Andalibning (1710-1770) “Said Vaqqos”, “Zaynul arab”, “Yusuf va Zulayho”, “Layli …

(Bir hadis sharhi) Dinimiz odamlarni halol rizq topishga chaqiradi. Savobli ishning ajrini bayon etadi. Barcha jabhalarda harom qilingan narsalardan foydalanishdan ogohlantiradi. عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رضى الله عنه عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ  يَأْتِى عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ ، لاَ يُبَالِى الْمَرْءُ مَا أَخَذَ مِنْهُ أَمِنَ الْحَلاَلِ أَمْ مِنَ الْحَرَامِ. …

XIX asr ikkinchi yarimida Chor Rossiyasining Markaziy Osiyoni istilo qilishi bu hududdagi musulmon jamiyatining rus va u orqali Gʻarb madaniyati bilan toʻqnashuviga olib keldi. Bu jamiyatning siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy asoslarini keskin oʻzgartirishi tabiiy edi. Toshbosma kitoblar yordamida Turkiston hududida chop etilgan ilk manbalarni aniqlash va ular yordamida Rossiya imperiyasining madaniy va …

Oʻrta asrlarda ilm-fan va islom madaniyati rivojida Movarounnahr va Xurosondan yetishib chiqqan ulamolar ilmiy merosi katta oʻrin tutgan. Ayniqsa, tafsir, hadis, aqida, tasavvuf va fiqh kabi islomiy ilmlar taraqqiyotida Samarqand, Buxoro, Termiz, Shosh, Margʻilon kabi qadimiy shaharlarda faoliyat yuritgan olimlar ilmiy merosi alohida ahamiyatga ega. Qadim Termizdan yetishib chiqqan Hakim …

ULUGʻ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar: KALOMULLOHNING OYATI KARIMALARIDA XUDOIM TAOLO MARHAMAT QILADI:   “Biz insonni ota-onasiga yaxshilik qilishga buyurdik!” (Ahqof surasi 46/15 oyat);   «Biz insonga ota-onasini rozi qilishni buyurdik. Onasi uni zaiflik ustiga zaiflik bilan qornida koʻtarib yurdi. Uni koʻkrakdan ajratish muddati ikki yilda bitar. Biz insonga buyurdikki “Sen Menga va ota-onangga shukr qilgin! Qaytishlik Mening huzurimgadir”» (Luqmon surasi 31/14 oyat);  «Rabbingiz, Uning Oʻzigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik …

Hozirgi kunda islom dini va hanafiy mazhabining asl mohiyatini tushunib yetish ulamolar qoldirgan ilmiy merosga bogʻliq. Bu yoʻlda yurtimizdan chiqqan buyuk allomalar asarlarini oʻrganish bilan cheklanib qolmasdan, balki oʻzga islom oʻlkalaridan yetishib ulamolar hayoti va ilmiy faoliyatini oʻrganish foydadan xoli boʻlmaydi. Xususan, bu borada hind ulamolari qoldirgan ilmiy merosni oʻrganish …

Maʼlumki, sovetlar hukmronligi davrida barcha yoʻnalishlar qatori, diniy sohada ham mustamlakachilik siyosati amalga oshirildi. Diniy qadriyatlarimizni taqiqlash, oʻrganishni cheklash, allomalarimiz ilmiy merosini xalqimizdan yashirish va boshqalar shular jumlasidandir. Natijada, buyuk allomalarimizning koʻplab nodir asarlari yoʻqotildi, muqaddas qadamjolar oyoq osti qilindi, tarixiy binolar, qabristonlar buzib tashlandi. Bunday holat xalqimiz maʼnaviy hayotida …

Maʼlumki, hadis ilmi Alloh huzuridagi ilmlarning eng buyugidir. Islomning ilk davrlaridanoq uni oʻrganishga qiziqish kuchli boʻlgan. Bizning yurtimizda ham islom kirib kelishi bilan hadislarga alohida eʼtibor qaratilgan. Hadis ilmidan taʼlim olish va taʼlim berish kuchli ragʻbatlantirilgan. Shu sababli yurtimizdan koʻplab muhaddis ulamolar yetishib chiqqan. Ammo ular hadislardan hukm chiqarmagan. Hadislardan …

Hakim Termiziy (vaf. 932-y.) oʻz asarlarida islom huquqiga oid koʻplab masalalarni yoritgan. Anʼanaviy fiqh masalalarini ularning maʼnaviy jihatlariga urgʻu bergan holda talqin qilish Hakim Termiziyning oʻziga xos uslubi hisoblanadi. Bu kabi uslubni uning “Bayon al-farq”, “Navodir al-usul”, “Al-Akyos val mugʻtarrun” kabi asarlarida uchratish mumkin. Hakim Termiziyning huquqqa oid yana bir …

Hadislaridan hukm olish va hayotga tatbiq juda daqiq va masʼuliyatli ish boʻlgani sababli  keng qamrovli bilim va ulkan salohiyat talab qiladi. Buning uchun birinchi navbatda mustalahul hadis ilmini mukammal bilish zarur. Shu orqali hadisning maqbul yo mardud, sahih yo zaif, mansux yo nosix, maʼmulun bih (amal qilinadigan, hayotga tatbiq etsa …