MAQOLALAR

Arab tili grammatikasiga bagʻishlangan asarlar koʻp boʻlib, ular ichida turkiy tilga sheʼriy shaklda tarjima qilingani sanoqli. Shulardan biri “Abvab tasrif manzuma” asaridir. U uch qismdan iborat. Asar haqida 2014 yilda nashrdan chiqqan “Oʻzbek tilidagi toshbosma kitoblar katalogi” kitobida quyidagicha maʼlumot keltiriladi: Birinchi kitob 3410/1 inventar raqam bilan saqlanuvchi اول علم …

Ilm olish dinimizda eng ulugʻ ibodatlardan sanaladi. Chunki banda ilm vositasida Rabbini tanishga, U Zotning farzlarini bajarishga, shuningdek, barcha mavjudotlarga taalluqli haqlarni ado etishga muvaffaq boʻladi. Biror din ilm olishga islomchalik targʻib qilmaydi. Islom jaholatga qarshi ilm-maʼrifat bilan kurashishga ham katta eʼtibor qaratadi. Oʻqish ilmning kalitidir. Alloh taolo Muhammad sollallohu …

Har bir jamiyatning tinchligini taʼminlashda qoʻshnilik madaniyatiga rioya qilishning oʻrni beqiyosdir. Qoʻshnilar bir-biri bilan ahil va inoq boʻlsa, oʻsha jamiyatda tinchlik-totuvlik hukm suradi va taraqqiyot boʻladi. Bordiyu aksi boʻlsa, jamiyat parokandalikka yuz tutadi. Shuning uchun ham ota-bobolarimiz “Hovli olma, qoʻshni ol”, “Qoʻshning tinch – sen tinch” degan naqllarni oʻrgatish bilan …

Shu boisdan ham din ilmini taqvodor ustozni tanlab, tanib, undan soʻng oʻrganmogʻi lozim. Shunda hozirgidek bilib-bilmasdan har-xil oqimlarga ergashishlar boʻlmaydi. Asar kolofoni 102a varaqda joylashgan boʻlib, unda asar 1164/1751 yilda koʻchirilgani haqidagi maʼlumot keltirilgan:    تمت كتابته ونقص قرأته فى الامبول       تمت كتابته وتصحيحه 1164[1]. “Maktabatul Jomiʼil Islom”  kutubxonasida №3280 raqam ostida …

IX-XII asrlar Islom Renessansi deb, eʼtirof etilgan. Aynan oʻsha davrda davlat yuritishdagi siyosat tubdan oʻzgarishi bilan bir qatorda ilm-fanning turli sohalarida yuksak choʻqqilar zabt etilgan. Ayniqsa tafsir, hadis, kalom, fiqh, tilshunoslik, matematika, astronomiya, kimyo, tibbiyot, huquq, geodeziya va geografiya kabi yangi sohalarga qiziqish kuchaygan. Natijada Imom Buxoriy, Imom Moturidiy, Muhammad …

Ammo muallif “Usul” asarini qachon yozib tugatgani haqida xabar qoldirmagan. Asarni yozishga kirishganidan vafotiga qadar boʻlgan muddat qisqaligi hamda asar mavzularini taqsimlash, tartiblashda ochiqlanmagan ayrim mavhumliklar borligi uni yakunlagandan soʻng qayta koʻrib chiqish, tahrirlash imkoniyatiga ega boʻlmaganini bildiradi. Shunday boʻlsa-da, asar yuqori ilmiy saviyada yozilgani sababli har doim ilm ahlining …

Imom Buxoriy Paygʻambarimiz sollallohu alayhi vasallamning sahih hadislarini toʻplab, islom olamiga tanilganidan soʻng ona vataniga qaytib keladi. Buxoro xalqi oʻzining faxri boʻlgan muhaddis olimni shodlik bilan kutib oladi. Odatdagidek buyuk muhaddis xalqqa hadis aytishni boshlaydi. Darslarda son-sanoqsiz odamlar hozir boʻlar edi. Kuchli va yoqimli ovoz sohiblari Imom Buxoriy aytgan har …

Islom ilmlari orasida eng koʻp murojaat etiladigan fan fiqh boʻlib, u islom qonunchiligidan odob-axloq meʼyorlarigacha boʻlgan barcha sohalarni oʻz ichiga olgan. Fiqh mavzulari inson hayotining hamma jabhalarini qamrab olgani sababli uni oʻrganishga talab doim yuqori boʻlgan. Islom fiqhi ikki yirik tarmoq yoki ikki asosiy qism: usulul fiqh, furuʼul fiqhga boʻlinadi. …

Alloma vazirni usta ovchiga qiyoslaydi. Ular kichik qushlarni emas, katta turnalarni ovlaydi. Asarning uchinchi boʻlimida alloma kotiblarning vazifalari haqida batafsil  toʻxtaladi. Uningcha, qalam va qilich hamma narsaga hokimdir. Agarda bu ikkisi boʻlmaganida dunyo oyoqda turmas edi. Gʻazzoliy kotib bilishi kerak boʻlgan oʻnta muhim shartni koʻrsatadi: Tuproq tagidagi suvning yuzaga yaqin …