АЛЛОМАЛАР

IX-XII асрларга келиб, Мовароуннаҳр шаҳарлари барча соҳаларда ўз ривожининг юксак поғоналарига кўтарилди. Манбаларда уни «Уйғониш даври» деб ҳам эътироф этилди. Ислом динининг юксак таълимот эканини кўрсатувчи нодир манбаларнинг аксари ҳам ана шу асрларда яратилди. Бироқ XIII аср бошида мўғуллар бутун Мовароуннаҳрни эгалладилар. Шаҳарга ўт қўйилиши, дарё ҳавзалари очиб, аҳоли мавзеларига …

Давлатимиз раҳбари 2017 йил Андижонга қилган ташрифида тарихий-маданий бойликларимизни асраб-авайлаб сақлаш, уни илмий тадқиқ этиш борасида, хусусан, улуғ шоир ва давлат арбоби Заҳириддин Муҳаммад Бобур меросини ўрганишга алоҳида эътибор қаратди. Президент 2017 йилни Андижонда Заҳириддин Муҳаммад Бобур йили деб эълон қилди[1]. Республикамизда Бобур Мирзо ҳаёти ва бобуршуносликка оид турли хил …

Ўрта асрларда Мовароуннаҳрда туғилиб, жаҳон илм-фани, маданияти, башар цивилизацияси ривожига катта ҳисса қўшган алломалар минглаб ноёб дурдона асарлар яратган. Уларни мутолаа қилган киши, албатта, илм-фан ва маданият бешиги бўлган бу заминда ижод қилган олимлар нақадар буюк зотлар бўлганини қалбан ҳис этади. XV аср охири-XVI аср бошларида Шарқ маданияти, адабиёти ва …

XV асрнинг охири ва XVI аср ўзбек мумтоз адабиётининг йирик вакили – буюк шоир, тарихчи, географ, давлат арбоби, истеъдодли саркарда, бобурийлар сулоласи асосчиси, темурий шаҳзода Заҳириддин Муҳаммад Бобур 1483 йил 14 февраль куни Андижонда Фарғона вилояти ҳокими Умаршайх оиласида дунёга келди. Умаршайх Мовароуннаҳр ҳокими Абусаид Мирзонинг ўғли бўлиб, 1455 йилда …

Улуғ аллома, тасаввуф олими ва ислом шоири Фахриддин Ироқий (1213-1289) Алишер Навоийнинг маънавий устозларидан бири саналади. Чунки Навоий бу улуғ зотнинг “Ламаъот” асарини катта иштиёқ билан мутолаа қилган. Бинобарин, Навоийнинг илтимоси билан Жомий томонидан ёзилган “Ашиъат ул-ламаъот” асари ҳам айнан Фахриддин Ироқийнинг “Ламаъот” номли рисоласига махсус шарҳдир: “…“Ашиъа” дурким, барқининг …

Қашқадарё воҳаси қадимдан йирик олимлар, мутафаккирлар, маърифатпарварларни камолга етказган гўшадир. Манбаларда илм-фаннинг турли соҳаларида фаолият олиб бориб, катта ютуқларга эришган 300га яқин Насафий нисбаси эга олимлар зикр этилади. Шунингдек, воҳанинг яна бир қадимий манзилларидан бири “Пазда” (араб манбаларида “بَزْدَة” – Базда, форсий ва туркий манбаларда “پَزْدَة” “Пазда” шаклида келган( шаҳарчаси …

Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло биринчи ҳижрий асрда Мовароуннаҳр диёрини Ўзининг охирги ва мукаммал дини Ислом нури билан мунаввар қилди. Бу диёр аҳлининг кўпчилиги Исломни очиқ қалб билан қабул қилди. Уларнинг Исломи гўзал бўлди. Зотан Аллоҳ таолонинг Ўзи бу диёр одамларини уларга берган ажойиб табиат ва қобилиятларга мос ва уларнинг ривожига …

Басралик араб тарихчиси Халифа ибн Хайёт милодий 777-855 (ҳижрий 160-240) йилларда яшаб ижод қилган. Унинг тўлиқ исми манбаларда Абу Амр Халифа ибн Хайёт ибн Абу Хубайр ал-Ахборий аш-Шайбоний ал-Усфурий ал-Басрий деб келтирилади. У ҳақида «Табақот» китобларидан Ибн Халлуконнинг «Вафаётул аъён» китобида, Ибн Аммод Ҳанбалийнинг «Шазаротуз заҳаб» асарида, Заркалийнинг «Ал-аълом» асарида, …

Самарқанд азал-азалдан илм-маърифат ўчоғи саналиб, “Самарқандий”  тахаллуси остида ижод этган минглаб олимлар, шоир ва адибларни ўз бағрида тарбиялаган муқаддас замин ҳисобланади. Мовароуннаҳр диёрига ислом дини кириб келгач, бу ўлкадан етук алломалар авлоди етишиб чиқиб, илм-маърифатда бутун дунёга пешқадам бўлди ва Она замин шаънини кўкларга кўтарди. Уларни номма-ном санаб ниҳоясига етиб …

Буюк мужтаҳид имом, кўзга кўринган ҳадис илми устаси, ҳуқуқшунос, тарихшунос олим, суфий, файласуф  ҳамда Х асрда Исломнинг энг йирик мужтаҳид имомларидан ва ислоҳотчиларидан бири, деярли барча ислом илмига оид асарлар муаллифи аллома, ҳофизларнинг энг охиргиси Жалолиддин Суютий ҳижрий 849 йилнинг Ражаб ойи душанба куни шомдан кейин[1] (м.1445 йил) Асют, Қоҳирада …