АЛЛОМАЛАР

Ибн Муқаффа (724-759) VIII аср ислом илм-фанининг энг маҳсулдор мутафаккирларидан бири бўлиб, ўз истеъдоди ва кенг тафаккур соҳиби эканлигидан гувоҳлик берувчи бир қанча асарлари билан араб-мусулмон илм-фанининг, китобат санъатининг юксалишига катта таъсир кўрсатган. Таржималари, фалсафий асарлари унинг бепоён, теран ва аниқ мантиққа таянганини, нозик дид соҳиби бўлганини яққол намоён этади. …

Мовароуннаҳрнинг илмий марказларидан бири бўлган Самарқандда IX – XII асрларда ҳадис, тафсир ва ақоид каби исломий илмлар билан бир қаторда фиқҳ илми ҳам ниҳоят даражада тараққий этган. Бу даврда Абу Муқотил Самарқандий, Наср ибн Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Иброҳим Абуллайс Самарқандий, Абу Наср Иёз Самарқандий, Исҳоқ Самарқандий, Абу Наср Аҳмад ибн Муҳаммад …

Араб тилини мукаммал билган Мирзо Сомий форс‑тожик тилида сўзлашувчи Бухоро зиёлиларининг ўқиши қулай бўлиши учун араб тилидаги иккита асарни форс тилига таржима қилган. Юқорида қайд этганимиздек, улардан бири “Аълом ан‑нос” асаридир. Ушбу асарнинг муаллифи ким, у қайси даврга тегишли, деган саволларга ҳозирча жавоб тополмадик.  Шунингдек, асарнинг Сомий томонидан амалга оширилган …

Замонасининг етук тарихнависи, кўзга кўринган шоир ва иншонавис Мирзо Абдулазим Сомий (1838-1907) узоқ йиллар Бухоро ҳукмдорлари амир Музаффар (1860-1885) ва амир Абдулаҳад (1885-1910) саройида котиб ва бош мунший лавозимларида фаолият кўрсатган. Амир Абдулаҳад ҳукмдорлигининг ўрталарида сарой хизматидан четлатилади. Садр Зиё, Садриддин Айний ва бошқа замондошларининг гувоҳлик беришича, умрининг сўнгги йилларини …

Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Исмоил ибн Иброҳим ибн ал-Муғийра ибн Бардазбеҳ ал-Жуфий ал-Бухорий ҳижрий 194 йил шаввол ойининг 13-куни (810 йил 20 июл) таваллуд топган. Имом Бухорий болалигидаёқ отаси вафот этиб, онаси тарбиясида ўсган. У ёшлигидан ақл-идрокли, ўткир зеҳнли ва маърифатга ҳаваси кучли бўлиб, турли илм-фанларни, айниқса, ҳадис илмини зўр …

Ислом оламида катта нуфузга эга бўлган, айниқса, фақиҳлар табақасида ўз фаолияти билан донг таратган Абу Зайд Убайдуллоҳ ибн Умар ибн Исо Дабусий 978 йили Самарқанд ва Бухоро оралиғидаги Дабусия шаҳрида таваллуд топган. У ўз фаолияти давомида кўплаб асарлар ёзиб, фиқҳ илмининг ривожига катта ҳисса қўшган. Абу Зайд Дабусий фиқҳ илмини …

Даҳбедий хожалар силсиласининг энг машҳур намояндаларидан бири Хожа Исҳоқи Валий бўлиб, ул зот Махдуми Аъзамнинг тўртинчи ўғли эди. Хожа Исҳоқ отаси Махдуми Аъзамнинг шогирдларидан бири Мавлоно Лутфилло Чустийдан тасаввуф таълимотини ўрганиб, камол топади ва хати иршод олиб, пирлик даражасига етади. Уни Шарқий Туркистон (Хитой) ҳудудида жойлашган мўғул давлати ҳукмдори Абдул …

Ислом тарихида ислом илмларининг маълум бир йўналишида олимлар сулоласи шаклланган. Шу ўринда буюк мутасаввиф Шайх Умар Боғистоний (ХIII-ХIV аср) ва унинг ўғли Шайх Хованди Таҳур (ХIV аср), нақшбандия тариқатининг йирик сиймоси Хожа Убайдулло Аҳрор (1404-1491) номларини алоҳида қайд этиш мумкин. Бу улуғ сиймолар бевосита Шайх Умар Валий Боғистоний хонадони вакиллари …