АЛЛОМАЛАР

Абдулҳай Лакнавий санаб адо қилиб бўлмайдиган даражадаги шогирд ва тингловчилари билан ажралиб турадиган алломадир. У ҳофизаси кучли, зийрак ва теран ақл эгаси бўлгани сабабли илм беришдаги мукаммал даражага ўсмир ёшидаёқ, яъни, ўн етти ёшида эришди. Абдулҳай Лакнавий бу марҳалага эришган заҳоти Фарангимаҳалнинг илмий аҳамиятини эътиборга олган ҳолда, дарс бериш ва …

Ҳижрий 5-6 асрлардаги машҳур ёзувчилардан бири.  Маҳмуд ибн Умар ибн Аҳмад ибн аз-Замахшарий ҳижрий 538 йилда вафот этган. Биз уни араб тилидаги энг улуғ муаллифлардан деб ҳисоблаймиз. Илмий ва диний таълифотлари жуда кўп ва жуда машҳур. Замахшарийнинг шуҳрати фақатгина тафсир илмига хос эмас балки Замахшарий араб тили, балоғат ва фасоҳат, …

Маҳмуд Замахшарийнинг ислом дунёсида қисқача “Кашшоф” номи машҳур бўлган “Кашшоф ан-ҳақоиқи-т-танзил ва уйуни-л-ақовил фи вужуҳи-т-таъвил” “Қуръоннинг берк ҳақиқатларини ва уни шарҳлаш орқали ривоятлар кўзларини очгич” номли тафсири олим илмий меросининг гултожи ҳисобланади. Ушбу асар ислом дунёсида ўзининг илмий аҳамияти билан умумэътироф этилган филологик тафсир сифатида баҳоланган. Манбалардаги маълумотларга қараганда аллома …

XIII-XIV асрлар Озарбайжон халқининг тарихида бунёдкорлик даври бўлди. Унинг ҳудудида ҳунармандчилик ва савдо, архитектура иншоотлари (масжид, мадраса, кўприклар, карвонсаройлар), шунингдек янги очилган мадрасаларда илоҳиёт билан бир қаторда дунёвий фанлар ўқитилиб кутубхоналар қуриб битказилди. Бу даврнинг энг муҳим ютуқлари турли фанлар жумладан, математика, астрономия,  тиббиёт, мантиқ, фалсафа, ҳуқуқшунослик ва ҳоказолар соҳасидаги …

Салаф уламолари даврида таълим олиш шогирд устозига рўбарў бўлиб, ўз оғзидан эшитиш орқали амалга ошган. Бунга китобларнинг озлиги ҳамда хато ва тўқима илмдан эҳтиёт бўлиш сабаб бўлган. Бу билан шогирд фойдали илмга эришган ва ривоятлар санадини сақлаб қолган. Шу йўлда барчаси бир-бирига эргашиб, омонатни кейинги авлодга асраб-авайлаб етказган. Улар илм …

У Абу Муҳаммад Қосим ибн Ҳусайн ибн Аҳмад Ал-Хоразмий, Маждиддин Содрулафозил деб лақаб олган. Қосим ибн Ҳусайн ҳижрий 555-йил Хоразм минтақасида таваллуд топган, унинг ёшлик чоғлари ҳақида бирор маълумотни билмаймиз, лекин, билганимиз у киши Фиқҳни Абул Фатҳ Носир ибн Абдуссаййид ал-Матразийдан ўрганган, араб тилини ҳам шу кишидан олган. Абдулҳай Лакнавийнинг …

Шарқу Ғарбни ўзаро боғлаган, буюк цивилизациялар туташган юртимиз ҳудудида илм-фан, маданият азалдан ривожланган. Айниқса, ўрта асрларда она заминимиздан минглаб олиму шоирлар, буюк мутафаккирлар етишиб чиққан. Уларнинг математика, физика, кимё, астрономия, этнография, тиббиёт, тарих, адабиёт, ахлоқ, фалсафа каби кўплаб соҳаларга оид асарлари, Самарқанд, Бухоро, Хива, Тошкент, Шаҳрисабз, Термиз ва бошқа шаҳарлардаги …

Бухорийнинг вафотларидан сал олдин “1080 кишидан ҳадис ёзиб олдим, ҳаммалари ҳадис соҳибидирлар” деганларини эшитганман. Муҳаммад ибн Абу Ҳотим Варроқ [1] Тарихнинг шодон кунларидан маълумки, IX асрда Марказий Осиёда турли дин илмлари, табобат ва алжабр фанларини чуқур ўзлаштириб, уларнинг ривожига улкан ҳисса қўшган алломалар етишиб чиққан. Жумладан, буюк файласуф Абу Наср …

 Шайбонийлар (1500-1599) даври илм-маърифат ва маданиятда темурийлар (1370-1500) давомчилари бўлиб, улар даврида ҳам Бухоро ва, айтиш мумкинки, Мовароуннаҳр диёри бутун ислом оламида ўз шон-шуҳратини йўқотмаган эди. Масалан, Бухорода XVI асрда пайдо бўлган ва илмий фаолият юрита бошлаганига бугун 500 йил бўлган “Мир Араб” мадрасаси илк давриданоқ бутун ислом оламида шуҳрат …

Исломий фанларнинг таркибий қисимларидан бири – фиқҳ – ислом ҳуқуқининг соҳаларидан бири бўлган ислом халқаро ҳуқуқининг алоҳида соҳаси ва фан  сифатида шаклланишига ва ривожланишига XI-XII асрларда Мовароуннаҳрда яшаб ижод этган   Шамсу-Аимма Абу Бакр Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Абу Саҳл ас-Сарахсий (1004-1096),  Аловуддин Абу Бакр ибн Маъсуд Абу Бакр Косоний (1191 …